Читать «Эхиней Эхин (Книга Бытия на бурятском языке)» онлайн - страница 81

ҮРГЭЛ / ГҮЙСЭД ШАТААЛГАТА ҮРГЭЛ — Эртын арадуудта эгээл шухала баяр ёһололой хуби болохо үргэл ехэ дэлгэрэнгы байһан юм. Тэрэнэй гол зорилго хадаа Бурханиие ёһолхо, Тэрэнэй һайн хандасые туйлажа шадаха, али үгы һаа, Тэрэнэй хэһээлтэ зайлуулха гэһэн удхатай. Урдандаа Израилиин нангин газарнуудай сүмэнүүд-тэ, һүүл тээшээ Иерусалимда үргэл хэдэг болоо бэлэй. Үргэлнүүд шуһата ба шуһата бэшэ гэжэ илгардаг. Шуһата үргэлдэ буха, ту-гал, хони, ямаад болон тагтаа шубууд ородог. Харин шуһата бэшэ үргэлдэ жэмэс, хилээмэн, архи, тоһон гэхэ мэтэ хоолой зүйлнүүд ородог юм. Эгээл шухала удхатай үргэлынь — гүйсэд шатаалгата үргэл. Үдэртөө хоёр дахин үргэлөө үргэлэй шэрээ дээрэ гүйсэд ша-таадаг байгаа. Энэ үргэл хэхэдээ, үргэлөө үнэһэн тоборог болотор шатааха ёһотой һэн.

ҮРЕЭЛ / ХАРААЛ — Еврей хүнэй мэдэрэлээр хүнэй хэлэһэн үгэ нүлөөлхэ хүсэтэй. Тиихэдэ үгын нүлөө хүсэн хадаа хэлэжэ байһан хүнэй ааша абариһаа аргагүй дулдыдаха. Зарим хүн өөрсэ шада-баритайгаар үреэдэг. Жэшээнь, үбшэн, мордохоёо мэдэһэн Яков (Эхинэй эхин 48:3-6) Иосиф хүбүүгээ үреэнэ. Гэмыень гэршэл-хэ аргагүй гэмтэндэ эсэргүү хэрэглэхэ үгэ хадаа хараал болоно. Бурханай хүсэл бэелдүүлхэ эрмэлзэл түрүүлхын тулада мүргэлэй үедэ зоной дунда хараал табидаг заншал байһан юм.

ХҮГЖЭМЭЙ ЗЭР ЗЭМСЭГҮҮД — Библи дотор хэлэгдэһэн хүгжэмэй зэр зэмсэгүүд мүнөө байгаа хүгжэмэй зэмсэгүүдтэй адлирхуу: үлеэдэг, хүбшэргэйтэ ба сохидог зэмсэгүүд гэжэ илгардаг. «Эхи-нэй эхин» гэжэ ном соо ятага (Эхинэй эхин 4:21; 31:27), хэнгэрэг (Эхинэй эхин 31:27) ба лимбэ гэһэн зэмсэгүүд бии. Ятага гэжэ хүгжэмэй зэмсэгэй хүбшэргэй нүүд бэе бэе тэй гээ зэргэлээд адли татагдаһан байдаг. Хүгжэмшэн ехэнхидээ хүл дээрээ зогсожо, ята-га яа мү рэб шээр уяад, зүүн га раа раа хүб шэр гэй нүү дые сүлөөтэй татадаг, баруун гараараа нарин, бүдүүн абяаень тааруулдаг. Хэнгэ-рэг — түхэреэн модон дугы, амитанай арһа татажа бүтээдэг, абяа гаргахада хэрэглэгдэдэг. Израильда эхэнэрнүүд ганса гансаараа хүгжэмдэдэг байгаа. Лимбэ болбол хүнды модон зэмсэг, үлеэхэ һоруултай ба элдэб хүсэтэй абяа гаргаха нүхэнүүдтэй.

ХЭЛСЭЭН — Библи дотор энэ үгөөр зоной хоорондохи харилсаа тэмдэглэдэг (Эхинэй эхин 14:13; 21:27; 31:44), тиихэдээ эрхэтэйшье эрхэгүйшье хоёрой хоорондохи холбоое хэлсээнэй ёһоор дүүргэ-хэ ёһотой байгаа (Эхинэй эхин 14:13; 21:27). Хэрбээ эрхэ багатай хүниие абаад үзөө һаа, тэрээндэ зиндаагаар дээгүүр хүн нигүүлэс-хы хандажа, туһа хүргэжэ, дээшэнь татаха ёһотой һэн. Эндэ хоёр ондоо удха шанар гаража ерэдэг, юуб гэхэдэ, нэгэ талаһаа, хаан ба юрын хүн (Эхинэй эхин 26:28), хаан ба албата — эдэнэр адли бэшэ ша та да бай на, тии хэ дээ дээ дэ зин даа тань доо гуур хи даа заа ба ри һургаал үгэнэ; нүгөө талаар, дээдэ зиндаатань өөрынгөө үйлэ хэрэгые нүгөөдынгээ хэрэгтэй жэшэжэ үзэнэ, иимэ хэрэг хоёр талые холбоһон харилсаан болоно. Тиимэһээ хоёр талын холбоо, нэгэ талань нүгөөдынгээ мэдэлдэ байжа байхадань, ехэнхидээ наһанай холбоо харилсаан боложо, алишье таладаа туһатай хэл-сээн болоно. Гэбэшье нэн түрүүн «Хэлсээн» гэһэн ойлгосо Бурхан ба Тэрэнэй шэлэһэн хүнүүдэй хоорондохи тусгаар харилсаанай шэнжэ болоно. «Эхинэй эхин» гэжэ ном соо Ноахда (Эхинэй эхин 6:18; 9:8-17), мүн Авраһаамда (Эхинэй эхин 15:18-21; 17:1-27), тэдэнэй уг залгамжалагшадта, бүхы Израилиин арадта Бурханай һайн хандаса эли. Бурхантай баталһан Хэлсээнэй ёһоор, хүн туһа абана, хэрбэеэ Хэлсээ сахин ябаа гээшэ һаа, хүн амиды үлэнэ (Эхинэй эхин 6, 18, 20), газар дайдань (Эхинэй эхин 15, 18, 21), уг гарбалнь (Эхинэй эхин 17, 4) үлэнэ. Энэ Хэлсээ баталхадаа, Бурхан абдар-онгосо (Эхинэй эхин 6:18-21), үргэлэй амитадые (Эхинэй эхин 15:17), бэлгэ хүндэлгые (Эхинэй эхин 17:10), һолон-го (Эхинэй эхин 9: 12-13) гэхэ мэтые бүтээжэ, үнэн сэхэ, энхэ амгалан, шүтөө мүргэл, баян байдал байгуулна. «Эхинэй эхин» соо үнэн яба дал гэжэ тэм дэглэгдэхэ зуу раа, Бурхан да һү зэг тэй, Бурхантай Хэлсээ сахин ябаһан хүниие үнэн һүзэгтэ гэдэг. Из-раилиин үйлэ үриин зоболон хадаа Бурхантай баталһан хэлсээ сахяагүйһөөл болоно гээд «Эртын Хэлсээнэй» олон номууд соо хэлэгдэнэ. Тиигэбэшье Бурхан эшэ үндэһэн үзэлдөө сэхэ һэн тула, Хэлсээн соогоо үгэһэн үгэдөө хүрэжэ, Өөрынгөө шэлэһэн арадта үреэлээ табижа, зүб харгыда оруулдаг.