Читать «У чым яго крыўда?» онлайн - страница 20

Вось пэўны, але не самахвальны ў сваіх здольнасцях эстонец Янсен іграе таксама на скарбовай, але добрай мандаліне вальс «На сопках Маньчжурыі», што ўвайшоў у моду пасля расейска-японскае вайны, - і аж у сентыментальнага Янсена блішчаць на вачах слёзы, пэўна ж, ад сумнай музыкі, а не ад вайны.

Вось данскі казак Рысякін, на мянушку «Бегемот», галёпае ў ніжнім паверсе, у зале з плінтусоваю падлогаю, як той кавалерыйскі конь на кордзе. Ён самастойна вучыцца скакаць мазурку, каб не плаціць без асаблівае патрэбы за скочную навуку ў школе скокаў знамянітага на ўвесь тутэйшы горад артыста з самае Варшавы, Ісака Шпрынглера.

Вось кіраўнік школьнае царкоўнае капэлы, прыгожы элеганцік Пеця Мальцаў, спачатку ходзіць і бурчыць, каб мець навекі ў слабой памяці парадак дыезаў і бемоляў... - «фадосольрэлямісі, сімілярэсольдофа... фадосольрэлямісі, сімілярэсольдофа!..» - чуецца ад яго хуценька-хуценька, многа-многа разоў. Потым, салодка задуманы, ён ціханька курняўкае маркотныя рамансы, пэўна, уяўляючы сябе ў пакоях самога пана дырэктара на імянінах маладзейшае дырэктаравае дачушкі.

Вось чорны, як жук, украінец Яўхім Грыцюк, заклаўшы рукі за спіну, грэе ля грубачкі плечы і апавядае, як хадзіў ён Калядамі ў залатаноскім павеце на вечарніцы... Наўкол яго найбольшы груд хлапцоў і часам гэткі рогат, што ажно столь дрыжыць і з яе сыплецца аблезлая пабела, а святло ў вялікай круглай вісячай лямпе фірмы «сонца» мігае і мітусіцца. Толькі сам Яўхім не смяецца, а трошачку ўсміхаецца.

А вось мяшанец з расейскай і беларускай народнасці, троху сухапары, але здаровенькі сынок паўпанка з Рослаўшчыны, Ражкоў, забраўся ў гардэроб, бясконцу перабірае ў сваёй скрыні дабро і кніжкі і безупынку, рупліва паядае то кончык каўбасы, то кавалачак пампушкі, то мачоны яблык, то камочак салодзенькага сыру, то ўсяго таго патроху, чым надарыла смаленская прырода яго мілых і не скнарых для свайго сыночка бацькоў-падпанкаў.

А вось і ён, наш стоўп пальшчызны, дваранін з барысаўскай засцянковай шляхты, сам пан Апалінары Лапць-Лапцеўскі, з якім вучні-маскалі, не ўзгадаваныя па-далікатнаму, маюць звычай дражніцца тымі словамі: «Благадару, я не куру, бо ваш табак, як трапка...» (каб паказаць яго цвярдое для іх «р»). Пагаліўся, пачысціў баціначкі, памыўся (раз на тыдзень) дарагім «Сакрэтам хараства», зачасаўся, як цырульнік або ангельскі прэм'ер-міністр, уздзеў манішку і манкеты, абліўся незвычайна пахнючаю парфумаю, абгарадзіўся партамі з усіх бакоў, паставіў ля сябе ж картку ў асадцы з чарвівых чарапашак... і піша... піша ёй... уздыхне, падумае, салодка закоціць маленькія і глыбокія вочкі... і піша... Сцеражэцеся ісці там гэтым часам! Пан Апалінары зробіцца з вамі заклятым ворагам навекі, калі вы хоць троху кінеце смяшлівым вокам.

Ну, а Лявон?

Ходзіць ён, ходзіць як непрытульны, з кута ў кут, па ўсім пансіёне ходзіць... Часам падыдзе да акна і, як замучаны паэт, пажурыцца ў незамёрзлы кавалак шыбы, як там, на дварэ, ужо цямнее рана-невясёла, бялеецца сіне-сыпучы снег, круцяцца ў паветры марозныя сняжынкі, дзьме-замятае касякамі снегу замятуха, - і смутна ж яму, смутненька на сэрцы, і нудна ж яму, нудненька ўсё навакол.