Читать «Пасмяротная гісторыя аднага цецерука» онлайн - страница 2

I штурхнула яго на лаву:

— Ды сядзі ты, горачка. Паспееш яшчэ наламацца… Я табе сама.

I, зняўшы з прыпечка чыстыя гарачыя анучы, спрытна закруціла імі ногі мужа і нацягнула боты.

Гаўрыла пацалаваў жонку ў лоб:

— Мамка ты, мая мамка. Што б я без цябе рабіў, га?

…На дварэ яшчэ больш сцямнела, калі Гаўрыла з "фузіяй" на плячы выйшаў з хаты і накіраваўся ва ўрочышча Карабельшчына, дзе такавалі цецерукі. Ногі ягоныя, такія куцапыя ў хаце, зараз ступалі лёгка, як лапы ляснога звера. I сам ён быў падобны на худога згорбленага мядзведзя-бадзягу. Гэтая лёгкая перакошанасць спіны была з тых часоў, калі на яго ў той самай Карабельшчыне, дзесяць год таму, скочыла дурная рысь і, не патрапіўшы схапіць за шыю, пачала шматаваць плячо. Ён тады схапіў яе за нагу, паспрабаваў сцягнуць, але яна драла кіпцюрамі мяса на спіне і Гаўрыла прыпёр яе спіною за дрэва і пачаў душыць. Потым ён дадушыў яе на траве, рукамі. Са шкуры зрабіў кілім і даслаў яго сыну, які толькі што ажаніўся. З-за раны і на вяселле да яго не папаў.

Ноч з апошніх сіл нагнятала ў нетры цемру, але ён цвёрда крочыў па выбітай сцежцы. Ён хадзіў тут трыццаць год і ведаў кожную зёлку, кожную храпу замёрзлай зямлі. А нават калі б не ведаў — бачыў бы ўсё. У яго былі вялікія пукатыя вочы, што былі б прыгожымі, каб не псавалі іх вечна набраклыя з-за газніцы павекі. Гэтыя вочы выдатна бачылі ў цемры. Гаўрыла не ведаў, што такіх людзей вучоныя завуць нікталопамі. Ён проста бачыў — і ўсё. Ён, напрыклад, вельмі здзівіўся б, каб яму сказалі, што толькі нешматлікія бачаць маленькую зорку каля другой, з хваста, зоркі ў Каўшы, і амаль ніхто не бачыць, што Ранішняя зорка мае фазы, як месяц. Ён бачыў гэта.

I вочы яго проста лавілі гэтую зорку, блукалі па верхавінах цьмяных, таямнічых дрэў, безуважліва глядзелі на "ляснога чорта" — асклізлую пачварную карчажыну, што стаяла ў мокрым котлішчы, авеяная туманам.

Лес дыхаў жыццём ранняга прадвесня. Лужыны толькі з краёў на якую гадзіну браліся лядком-заберагам, з адламанай ласём галінкі ледзь чутна падаў бярозавік — шаптаў аб уваходзячым жыцці. I нават шум лясоў пад зрэдку набягаючым ветрам быў іншы: шумны, вільготны, жывы. Не той касцяны стук, што бывае зімою, а хутчэй пяшчотныя ўздыхі новага, ледзь жывога яшчэ, жыцця.

Усё было гэтым жыццём: мармытанне вады, што бяжала ярам з гурбаў, якія яшчэ каналі ў нетрах, ледзь чутны шолах прарастаючай праз леташні ліст маладой травы, нават трубны спрасонак клік лебядзёў, што адпачывалі на глухім лясным возеры.

I Гаўрыла, адмахаўшы дзве вярсты і седзячы ў схованцы на краі такавой паляны, прагна слухаў гэта, дарагое і блізкае, якое будзе трызніцца яму нават у смяротны час.

Схованак на гэтай паляне, заімшэлай, мокрай, пакрытай рэдкай бярозкай і хмызамі, у яго было пяць. Непадалёк былі яшчэ два такавішчы. Але трэба было быць гатовым да ўсяго: цецерукі асцярожныя і капрызныя, і нейкі невядомы лясны закон прымушае іх кожны год шукаць новыя такавішчы, новыя мясціны для шлюбных бітваў.

Ідучы сюды, Гаўрыла ўсёй істотай сваёй чуў, што лес поўны страснага, захлынаючагася шолаху: лікавалі, буркалі, неспакойна круціліся на галінах і шыпелі цецерукі.