Читать «Млын на Сініх Вірах» онлайн - страница 35

Віктар. Ну добра, я раб. Але калі я такі, дык і вы не лепшыя. “Народ!” “Народ!” Слінявы ружовы ідэалізм. А я гэтыя словы па праву сілы кідаю пад ногі. А я гэтым “народам” пагарджаю! Што ў яго? Самы бяздарны народ ва ўсім свеце.

Марыся. Самы малады. Ён яшчэ дзіця, але па яго сённяшняй песні я добра бачу, як ён заспявае праз стагоддзе.

Віктар. Ну й чакай таго часу, чакай груш на вярбе.

Марыся (гнеўна). Гэта не грушы, гэта вера. I ты над вераю чалавечай, над яго імкненнем здзейсніць сваю мару – не смейся. Не запэўнівай мяне занадта часта, што ты – раб, а то, глядзі, часам і паверу. Чуеш, Віктар?!

Віктар. Чую. Мучаю я цябе? Што ж, натура ў мяне такая. З таго дня, як Тэклю забілі, я, можа, дваццаць разоў на смерць хадзіў і ўсё адно... Але я сваёй галавы так дарэмна не аддам. Мы яшчэ паваюем. Спачатку ён, а потым ужо мы. Пайду... Даруй мне, Марыська.

Марыся. Ты ведаеш, я заўсёды табе дарую, абы толькі гэта былі словы, а не справа.

Віктар выходзіць, амаль сутыкнуўшыся з Калядою, Лаўрановічам, Андрэем і Цыкмунам.

Каляда. Ну вось, здаецца, і ўсё. Млын пусты. Як у гасцях: накурылі, талеркі пустыя, час і гаспадарам. Марыська, Андрэй, мы ўжо з вамі да таго часу, як будзеце вы тут гаспадарыць, не пабачымся. Нічога, дзеці, вакол родныя лясы. Будзьце толькі асцярожнымі. Ну што ж, пайду папярэдзіць хлопцаў, хай адыходзяць. (З ненатуральнай бадзёрасцю.) Як калісь часопіс “Жорны” пісаў:

“Ой ты гой-ясі ўвесь рабочы люд,

Ад сахі, ад сярпа і ад молата”.

Як гэта далей?.. Ат, забыў... Бывайце, дзеці...

Цалуюцца. Каляда пайшоў.

Цыкмун. Асцерагайцеся, дзеці. Разыходзяцца нашы шляхі. Можа, калі з’едлівым быў – даруйце. Пра цябе, Марыська, няма чаго казаць, а цябе, Андрэй, любіў, як роднага сына. (Адышоў з Марысяю.)

Лаўрановіч (да сына). Бывай і ты, Андрэй.

Андрэй. Толькі б ты быў жывы, татка.

Лаўрановіч. Гэта ты пакінь. У старых раны не зажываюць так лёгка, як у маладых. Сын пра гібель бацькі з часам забудзе, бацька – ніколі. Бывай, сынок, будзь сапраўдным чалавекам. “Жонку” сваю шануй, беражы. Чую сэрцам, што, можа, прыйдзе і твой час. Яна пачынае разумець цябе. Ну вось і ўсё. Бывай, сынок. Моцныя твае рукі, добрае сэрца – з сапраўднай чалавечыны ты зроблены.

Цалуюцца, пасля Цыкмун і Лаўрановіч ідуць у адзін бок, Марыся з Андрэем бяруцца за рукі і ідуць у другі. Сцэна пусцее. Выбухі ўсё бліжэйшыя і бліжэйшыя.

Заслона

Дзея чацвёртая

Карціна сёмая

Прайшоў месяц. Вялікі завозны пакой у млыне на Сініх Вірах. Пад падлогаю боўтае моцна і віруе вада. Сцены моцныя, з тоўстых бярвенняў. Злева, ля самага краю сцэны, ляжыць стары жарон, за ім ложак, засланы самаробным тканым пакрывалам. Далей – столік. 3 правага боку ляжаць мяшкі жыта, вядуць сходы на гару, ляжыць чамусьці вялікі абярэмак сена. Столь над сенам шчалястая, і сонца б’е стуль на сена светлымі палоскамі. Проста перад гледачамі шырокія, як у пакгаўзах, адчыненыя дзверы. Праз іх відаць далёкі лес, вербы над люстэркам вады, частка грэблі. Толькі што прайшоў дождж, са страхі падаюць кроплі. Вечарэе. У млыне поркаецца Марыся. Віктар сядзіць на ложку.