Читать «Вялікія і славутыя людзі зямлі Беларускай» онлайн - страница 36
Уладзімір Бутрамееў
Агінскія — старадаўні магнацкі род, што вёў сваю радаслоўную ад князя Рурыка, якога славяне некалі запрасілі да сябе княжыць. Многія прадстаўнікі роду Агінскіх займалі важныя дзяржаўныя пасады ў Вялікім княстве. Галоўны маёнтак Агінскіх знаходзіўся ў горадзе Слоніме. Тут яны стварылі оперны тэатр, які стаў пасля асновай для польскай оперы. Адзін з Агінскіх — Міхал Клеафас — быў вядомым кампазітарам. Ён прымаў удзел у паўстанні супраць Расіі і быў вымушаны эмігрыраваць за мяжу. Міхал Клеафас доўгі час пражыў у Венецыі і Парыжы. Але душа яго імкнулася да родных мясцін. Ён напісаў славуты паланэз «Развітанне з Радзімай». Паланэз увайшоў у скарбонку сусветна вядомых музычных твораў. Пазней Міхал вярнуўся на радзіму і дамагаўся ад расійскага цара стварэння на беларускіх землях незалежнай дзяржавы.
Сапегі лічыліся другімі па багацці і знатнасці родам пасля Радзівілаў. Яны паходзілі са смаленскіх баяр, валодалі многімі гарадамі і вёскамі, мелі княжацкі тытул. Адзін з іх, Леў Сапега, адыграў вельмі важную ролю ў гісторыі Вялікага княства. Леў Сапега выхоўваўся ў школе, якую заснаваў у Нясвіжы адзін з Радзівілаў. Пасля ён вучыўся ў Лейпцыгскім універсітэце, у якім вывучаў гісторыю і права. Пасля вяртання на радзіму Сапега даслужыўся да пасады дзяржаўнага канцлера. Вялікае княства ўжо ўваходзіла ў склад Рэчы Паспалітай. Польскія паны імкнуліся захапіць беларускія землі. Леў Сапега, выдатны юрыст і дзяржаўны дзеяч, выпрацаваў новы збор законаў — Статут 1588 года, які забараняў іншаземцам валодаць у Вялікім княстве зямлёй, захоўваў правы мясцовай шляхты. Польскі сейм не згадзіўся прыняць гэты Статут. Тады Леў Сапега скарыстаў зручны момант, калі кароль апынуўся ў цяжкім становішчы, і дамогся, каб Статут быў зацверджаны каралеўскай пячаткаю. Статут 1588 года выратаваў Вялікае княства, дзякуючы яму ўдалося захаваць незалежнасць.
Застанецца ў гісторыі і імя Казіміра Яна Сапегі. Ён згуртаваў вакол сябе вялікія вайсковыя сілы і меў намер стварыць на землях Беларусі незалежную дзяржаву. Але іншыя магнаты не маглі прымірыцца з тым, што Казімір Ян стане на чале новай дзяржавы. Яны сабралі ваяўнічую шляхту і ў баі пад Алькенікамі разграмілі войскі Сапегі.
Песняры беларускай зямлі
ЯНКА КУПАЛА —
ЯКУБ КОЛАС —
Доўгі час Беларусь не мела сваёй дзяржаўнасці. Але народ між тым жыў, жыла і мова. Жыла ягоная душа. I душа гэта не магла не гаварыць. Беларуская зямля нарадзіла двух песняроў Янку Купалу і Якуба Коласа, што ўвасобілі гэтую душу ў словы і данеслі яе ўсяму свету.
Янка Купала нарадзіўся ў фальварку Вязынка ў сям'і збяднелага шляхціца. Вучыўся ў народным вучылішчы. потым у Пецярбургу і Маскве, працаваў у Вільні ў беларускай газеце «Наша ніва». Яго вершы ўскалыхнулі народ, што ад стомы і цяжару жыцця апусціў галаву. Горда і сцвярджальна прагучалі словы:
