Читать «Беларусы, вас чакае Зямля (Гараватка - 3) (на белорусском языке)» онлайн - страница 170

- Дык гэта гэныя цыгане, як iх у нас называлi, цi радыёнаўцы з бальшавiкамi злучылiся? - спытаўся Антось.

- Ага, злучылiся. Яны-ж пазаўчорака Докшыцы забралi й нашых усiх там перабiлi.

- I нашага Мiколу з канём забралi.

- Мiколу й Захарука, - паправiў Антось. - Я дык дзiўлюся, як Захарук папаўся. Праўда, ён зараз каля бальшака, дык, мусiць, ня меў часу ўцячы. Ну а дзе ты быў у часе бою?

- Каля дому, - адказаў аграном. - Ведаеш, я-ж тут на водшыбе. Праўда, думаў, што вось-вось налятуць, ажно не. Вiдзiў, як Немцы акапалiся з кулямётам на маей мяжы, каб падыход адрэзаць...

- А Докшыцы яшчо ў iхных руках?

- Чуў, што ўчора iх адтуль выбiлi. Праўда, там нашых усiх, значыцца з нашых управаў, перабiлi.

Гаварылi спакойна, бязь нiякага паднечаньня цi зьдзiўленьня.

- Слухай, Антось, я цяперака ўжо сёе-тое думаў. Самааховы тутака нам нiяк ня ўдасца сарганiзаваць, сам знаiш. Нiма сваiх афiцэраў. А от цяперака палiцыю пераняць у свае рукi можна. Iх многа выбiлi. Кумекаiш?

- Ты, мусiць, тое думаеш, што i я думаю.

- Ага.

- А як Левандоўскi? Уцалеў?

- Нiякi чорт яго нi ўзяў.

- А калi яны будуць людзей набiраць?

- Ды хоць i зараз. Начальнiк быў сягоньнiка ранiцай у мяне й казаў, значыцца пытаўся, цi магу каго пасулiць яму...

- От як, - дзiвiўся Антось.

- Падумай, ды не марудзь. Найболi пару дней. Я яму параю сваiх людзей. Хачу, каб i ты там быў.

- Буду. Але яшчо зь Нiнай пагавару.

Аграном сьпяшыўся. Антосль i Янук хутка разьвiталiся зь iм.Назад iшлi ўжо вулiцай i дакладней прыглядалiся сьлядом учарашняга бою.

На трэцi дзень вярнуўся дамоў Мiкола. Без каня. У хату прынёс вялiкую радасьць. Змораны, галодны, ён сьпярша пад'еў, а тады цэлы вечар апавядаў пра свае прыгоды, як "цыганскае войска" злучылася з бальшавiкамi, ды як падчас наступленьня апынуўся ён у хвасьце "баявой" армii. Як Немцы пачалi нацiскаць, а "цыгане" й "тая брыда" завярнулi ў лес, удалося яму зноў застацца ў хвасьце. Каня застрэлiлi. За дзень прыкульгаў дадому. Захарук вярнуўся дадому назаўтра, таксама без каня. Апавядаў, што зацягнулi яго далей у пушчу, але, ведаючы, што з возам уцячы ня ўдасца, пакiнуў каня й сам абхiтрыў "начныя ўлады".

Якi тыдзень цi два пасьля баёў у Докшыцах i Гацях, у Глыбокае наехалi спэцыяльна вышкаленыя для забiваньня безбаронных людзей латыскiя адзьдзелы. На працягу двух дзён яны лiквiдавалi ўсё насельнiцтва жыдоўскага "гетто". Жыды спрабавалi адбiвацца зброяй i тады латышы пачалi iх выпальваць. Гэткiм чынам выгарэў вялiкi кут гораду побач Вiленскай вулiцы на захад ад галўнага рынку. Жыдоўскае пытаньне ў Глыбокiм было "канчаткова разьвязана".

30

Swiatu kretactwo sie dzisiaj sni

gdzie tyzlko spojrzysz wkrag,

i jestes sam i smutno ci,

zycie twe drzy od mak.

Hej w gore szklanice,

niech szybko plynie czas,

nigdy, przenigdy

nie zgniebia nas!

Песьня прылятала дзесьцi зь левага боку, з трэцяй цi чацьвертай камэры. У маладым мужчынскiм тэнары - зьнямога й разам сквапнасьць нязьведанага, бадзёрасьць i сумлевы. I песьнi гэнай, i тэнару таму цесна ў менскай вязьнiцы таксама, як цесна там i Януку. Усё ягонае цяперашняе навакольле чатыры, некалi зялёныя, а цяпер шэрыя, запэцканыя сьцены камэры й круглы "ваўчок" у дзьвярох. А з другога боку. пад самай стольлю, пядзя неба праз краты.