Читать «Апошнія ахвяры сьвяшчэннага дуба (повесть)» онлайн - страница 103

— Адкуль ты пра гэта дазнаўся?!

Лойка не хаваў зьдзіўленьня. Глядзеў на Кумца, шырока раскрыўшы вочы.

— Хто адкрыў табе жрацовыя таямніцы? Хто расказаў пра няспыннасьць і несьмяротнасьць жыцьцяў у плыні часу? Хрысьціяне ведалі тое, але іх прымусілі забыцца, і Нестар ня мог табе расказаць пра Калачакру!

— Я нічога ня ведаю пра кала… Калачакру. Але я адчуў гэта, калі стаяў ля срэбнай яблыні з залатымі яблыкамі.

— Ты быў у Сварзе? Ты стаяў ля Дрэва Жыцьця? Але гэта дуб, сьвяшчэнны дуб, а ня яблыня!

— Я ня ведаю ні пра Дрэва Жыцьця, ні пра гэтую… Сва…сва… я кажу толькі пра тое, што бачыў…

Лойка ўзьняўся і ва ўсе вочы глядзеў на маладога хлопца. Было відно, як дрыжаць у яго вусны.

— Над табой зьзяньне. І гэта сьведчаньне, што ты быў там.

— Пра што ты, вялікі жрэц? Дзе — там?

— Ты быў там, і вялікія багі дазволілі табе дакрануцца да Дрэва, хаця ты хрысьціянін! Нават я… я, які… Значыць, канец жрэчаства зусім блізка!

Доўгімі гнуткімі пальцамі ён закрыў твар. Отрак вытарашчыў вочы, ня верачы ва ўбачанае.

Вялікі жрэц плакаў.

СУМНЕНЬНІ

— Я змушаны лічыцца з хрысьціянскім сьветам, — казаў Альгерд, седзячы ў пакоях вялікага жраца Бурылы і назіраючы за тым, як разыходзіцца віленскі люд пасьля гуканьня Вясны. Яно і сёлета было, як звычайна, бурлівым і разгульным. Пачаўшыся з берагоў Вяльлі, паступова перамясьцілася ў храм Вялеса і скончылася, як заўсёды, ахвярапрынашэньнем. На гэты раз ахвяраю стала прыгажуня Сойка, дачка віленскага гандляра Скора. Альгерд быў запрошаны на храмавы абед у гонар Вясны, пасьля чаго разам з вялікім жрацом яны прайшлі ва ўнутраныя пакоі. Вялікі князь адзначыў, што па ўбраньні жытло жраца не саступала вялікакняскім палатам: чырвоны аксамітавы з залатымі кутасамі абрус на стале, дарагая масіўная курыльніца пад выяваю Сварога ў куце, танюткі, нібы сатканы з туману, покрыў над ложам…

Бурыла гаварыў, як заўсёды, разважліва і спакойна, нібы ўбіваючы цьвікі ў дошку. Аднак пачуваўся ён разгубленым. Заўсёды і ва ўсім згодная з ім Нара цяпер рашуча запатрабавала хутчэйшай сьмерці Кумца. Аднак сьпяшацца з тым не выпадала, яшчэ ня ўсё было адыграна, і жыцьцё маладога прыдворнага магло спатрэбіцца для далейшай гульні. Ужо было відавочна: вялікі князь выбера толькі нешта адно з таго, чаго хацелі жрацы: альбо вясельле з язычніцай і сястрой вялікай жрыцы, альбо пакараньне новаабвешчанага хрысьціяніна і яго брата. Здарылася тое, чаго ніхто не чакаў: Кумец, якога перавялі з княскай турмы ў вязьніцу, дзе ўтрымліваліся злачынцы супраць рэлігіі, раптам набыў красамоўства і стаў прапаведаваць новае вучэньне! Людзі прыходзілі пад вязьніцу, разьбівалі сьлюдзяное вакенца на каморцы, дзе пакутаваў новы прапаведнік, і ўрэшце там зьбіралася столькі народу, што жрацы не маглі даць таму рады. Аднак забіць яго якраз зараз не выпадала. Новае вясельле князя было, на думку Бурылы, больш важкім — яно давала апору жрацам унутры замку.

Трэба было, аднак, абаперціся на рашэньне вялікай рады жрацоў.

Дамаўляючыся аб тым, першы раз адчуў Бурыла, што ўплыў яго не такі непарушны, якім здаваўся зусім нядаўна, а якраз даволі хісткі: Нара настойвала на сваім, а ён доўга даказваў вялікай жрыцы згубнасьць пасьпешлівага рашэньня і ўпершыню крычаў на гэтую натурыстую, капрызную жанчыну. Нават пастрашыў, што даможацца яе выгнаньня з храму Лады.