Читать «Анталёгія сучаснага беларускага мысьленьня» онлайн - страница 141

Raison d’кtre пастаяннага ўтрыманьня філёзафамі ўсіх эпох несупадзеньня, разрыву й супрацьпастаўленьня фактычнага (наяўнага) і належнага (ці “абсалютаў” прасторы філязофскай рэфлексіі) палягае, на маё разуменьне, у тым, што гэты фундамэнтальны разрыў нейкім чынам насамрэч унутрана злучаны са сьветам рэальнага існаваньня чалавека, г.зн. існаваньня заўсёдна нявыяўленага й недавыяўленага, нерэалізаванага й недарэалізаванага ў імклівай плыні ягонага паўсядзённага жыцьця. Гэтая недавыяўленая праўда існаваньня заўсёды яшчэ мусіць быць знойдзена намі ў нас саміх і, каб асягнуць яе, заўсёды яшчэ трэба будзе прыкласьці намаганьне. Пастаяннае ўтрыманьне ў полі філязофскай рэфлексіі гэтага разрыву сьведчыць і пра тое, што “далёкае”, магчымае й належнае (як онталягічнае патрабаваньне выкананасьці структур “сутнаснага” ў рэальным досьведзе, які імкнецца да сваёй аўтэнтычнасьці) філёзафаў ёсьць для іх і самім спосабам пазнаньня (разуменьня) рэальнага, і самою ведай. Менавіта таму, што гэтае належнае, магчымае, “далёкае” складае фундамэнтальную праўду існаваньня чалавека й ягонага сьвету, гэты зазор, гэтае несупа­дзеньне, якое канстытуюе й у якім працуе філязафічная рэфлексія, можна назваць перадумоваю

і такога моцнага, шчырага болю, “тугі” філёзафаў па “іншым беразе”, “іншым сьвеце”, па “радзіме” чалавека, па “іншым чалавеку”;

і такой непахіснай, зьвінавачвальнай, крытычнай пазыцыі філёзафаў адносна “разбэрсанай” паўсядзённасьці;

і, нарэшце, такой патрабавальнай іхнай веры ў чалавечыя магчымасьці пазнаньня, разуменьня й трансфармацыі свайго ўласнага існаваньня.

Філязофскае патрабаваньне індывідуацыі й адкрытасьці нашага досьведу перад “далёкім”, “належным” як нашым “магчымым” падштурхоўвае нас да мысьленьня як чыну негарантаванага й рызыкоўнага, які вымагае нашай падрыхтаванасьці й здольнасьці паставіць сябе “на кон”.

“Думка аддаляе ад жыцьця, калі яе мала, і набліжае да яго, калі яе шмат”,— казалі ў старажытнасьці. Настойваючы на тым, што стратэгія думкі — захаваньне сэнсу жыцьця, Ул.Бібіхін вельмі дакладна, на мой погляд, зазначыў: “Думка захоўвае сябе толькі сваёй непрыстасаванасьцю да жыцьця. Больш за тое, толькі ў такім выпадку яна можа стацца гарантам жыцьця”. Менавіта таму ў складаных і “мудрагелістых” кнігах філёзафаў так шмат жывой пакуты, непадробнай тугі; так шмат упартасьці й “прыкрасьці” ў дачыненьні да эмпірыі — “непаслухмянай”, разбэрсанай, вялай, размытай, слабой і “разрэджанай” у параўнаньні са скрайне канцэнтраванай сфэрай дакладных, сухіх, звонкіх філязафічных “сутнасьцяў”, з тэрыторыяй філязофскіх “асноваў”; так шмат дзіўнага непрызнаньня, ігнараваньня глухой, непаслухмянай рэальнасьці.

Пашыраючы межы нашага сьвядомага досьведу, філязафаваньне замінае нашаму “бязьвіннаму” (у няведаньні) зьліцьцю зь нібыта натуральным, эмпірычным ладам сьвету й нашым непасрэдным жыцьцём. Узьдзейнічаючы, як карозія, на нашае паўсядзённае існаваньне ў рэжыме ананімнасьці, неаўтаномнасьці, яно (філязафаваньне) дапамагае нам “выпрастацца”. А ўступаючы ў барацьбу з самнамбулізмам паўсядзённасьці, яно здольнае стацца стылем і стымулам думкі й жыцьця чалавека, ператвараючы тым самым веду ў кропку не-вяртаньня.