Читать «Планета людзей (на белорусском языке)» онлайн - страница 5

Кожны таварыш гэтаксама, як я, змяшаўшыся з безыменным натоўпам пад пахмурым зiмнiм тулузскiм небам, адчуў у такi ранак, як расце ў iм валадар, якi праз пяць гадзiн, пакiнуўшы далёка за сабою дажджы i завiрухi поўначы, выракшыся зiмы, памяншаючы абароты вiнтоў, пачне сваё прызямленне ў асляпляльную сонечнасць лета Алiкантэ.

Таго старога омнiбуса даўно няма, але ягоная суровасць, ягоная няўтульнасць дагэтуль жывуць у маёй памяцi. Ён выдатна сiмвалiзаваў адпаведную падрыхтоўку да суровых радасцей нашага рамяства. Усё тут набывала ўражлiвую стрыманасць. Помню, як тры гады таму, я, хоць не было вымаўлена i дзесятка слоў, даведаўся тут пра гiбель лётчыка Лекрывэна, аднаго з сотнi таварышаў па авiялiнii, якiя ўдзень цi туманнай ноччу ўзялi свой водпуск навекi.

Таксама было тры гадзiны ранку, панавала гэткая ж цiшыня, калi мы пачулi, як дырэктар, нябачны ў змроку, падаў голас iнспектару:

- Лекрывэн не прызямлiўся ўначы ў Касабланцы.

- А! - адгукнуўся iнспектар. - А?

Нечакана выхаплены з плынi дрымоты, ён устрапянуўся, каб канчаткова ачнуцца, каб паказаць сваю зацiкаўленасць, i дадаў:

- А! Праўда? Не ўдалося прайсцi? Ён вярнуўся назад?

На што ў глыбiнi омнiбуса толькi адказалi: "Не". Мы чакалi працягу, але болей не было прамоўлена нi слова. Адна за адной падалi секунды, i з цягам рабiлася ўсё вiдавочней, што да гэтага "не" не дадасца нiводнае слова, што гэтае "не" беззваротнае, што Лекрывэн не проста не прызямлiўся ў Касабланцы, а што ён ужо нiколi i нiдзе не прызямлiцца.

Вось гэтак i я тым ранкам, на зары майго першага паштовага палёту, у сваю чаргу падвяргаўся свяшчэнным рытуалам майго рамяства, i, гледзячы праз акно на блiскучы асфальт, дзе люстравалiся вулiчныя лiхтары, я адчуваў, як упэўненасць пакiдае мяне. Было вiдаць, як ад ветру на лужынах трапяталi буйныя пальмавыя лiсты. I я думаў: "Як на мой першы палёт... сапраўды, не дужа мне шанцуе..." Я ўзняў вочы на iнспектара: "Кепскае надвор'е, праўда?" Iнспектар кiнуў за акно стомлены позiрк. "Гэта яшчэ нiчога не азначае", - памаўчаўшы, буркнуў ён. I я стаў прыгадваць, па якiх прыкметах распазнаецца кепскае надвор'е. Напярэдаднi вечарам Гiёмэ адной усмешкай сцёр усе нядобрыя веставаннi, якiмi прыгняталi нас "старыя", а цяпер у маёй памяцi зноў усплыло: "Шкада мне таго, хто не вызубрыў трасу да апошняга каменьчыка i трапляе ў буран... Шкада мне яго!.." Iм трэба было падтрымлiваць свой аўтарытэт, i яны пахiтвалi галовамi, разглядваючы нас з нейкiм бянтэжлiвым спачуванвем, быццам яны аплаквалi нашу прастачую наiўнасць.

I сапраўды, колькiм ужо з нас гэты омнiбус паслужыў апошнiм прытулкам? Шасцiдзесяцi? Васьмiдзесяцi? Каго аднойчы дажджлiвым ранкам маўклiвы шафёр адвёз назаўжды. Я агледзеўся: наўкол у змроку свяцiлiся iскрыстыя кроплi, цыгарэты яшчэ больш падкрэслiвалi глыбокую засяроджанасць. Мiзэрную засяроджанасць старэючых службоўцаў. Колькiм з нас гэтыя спадарожнiкi паслужылi пахавальным картэжам?