Читать «Ёна, або Мастак за працай (на белорусском языке)» онлайн - страница 10

На шчасце, яго вядомасць узрастала тым больш, чым менш ён працаваў. Кожнай яго выставы чакалi, i ўслаўлялi яе ўжо загадзя. Праўда, некаторыя нешматлiкiя крытыкi, сярод якiх былi i два частыя наведнiкi Ёнавай майстэрнi, прыцiшалi гарачую зачараванасць сваiх справаздач рэдкiмi заўвагамi. Але абурэнне вучняў з лiшкам кампенсоўвала гэту маленькую непрыемнасць. Вядома, безапеляцыйна сцвярджалi яны, гэтыя крытыкi вышэй за ўсё ставяць палотны вашага першага перыяду, але цяперашнi пошук рыхтуе сапраўдную рэвалюцыю. Ёну было трошкi непрыемна, калi нехта пачынаў залiшне хвалiць яго раннiя творы, але ён хутка адганяў гэтае прыкрае пачуццё i заўсёды захоўваў сардэчную ўдзячнасць. Рато ж толькi бурчаў: "Дзiўныя тыпы... Яны хочуць, каб ты быў нерухомы, як статуй. На iх думку жыць табе, значыцца, ужо нельга!" Але Ёна абараняў вучняў. "Ты не здольны гэтага зразумець, - казаў ён Рато. - Табе падабаецца ўсё, што я малюю". Рато жартаваў: "Вось д'ябал! Ды мне ж не карцiны твае падабаюцца, а твой жывапiс".

Як бы там нi было, карцiны па-ранейшаму падабалiся публiцы, i пасля чарговай паспяховай выставы гандляр сам прапанаваў Ёну павялiчыць заробак. Ёна згадзiўся i шчыра яму падзякаваў. "Паслухаеш вас, - сказаў гандляр, - дык можна падумаць, што вы сапраўды яшчэ надаяце нейкае значэнне грошам". Такая прастадушнасць пакарыла Ёнава сэрца. Аднак калi ён папрасiў дазволу выставiць дзеля дабрачыннасцi адно палатно на аукцыёне, гандляр занепакоена запытаўся, цi не iдзе тут гаворка пра дабрачыннасць, "якая дае прыбытак". Гэтага Ёна не ведаў. Тады гандляр прапанаваў сумленна прытрымлiвацца кантрактных умоў, якiя пакiдалi яму выключнае права на продаж. "Кантракт ёсць кантракт", - сказаў ён. У iх кантракце дабрачыннасцi не прадугледжвалася. "Хай будзе па-вашаму", згадзiўся мастак.

Перастаноўка ў кватэры прынесла Ёну толькi задавальненне. Цяпер ён сапраўды мог даволi часта адасабляцца, каб адказваць на тыя шматлiкiя лiсты, што яму слалi. Праз сваю далiкатнасць ён быў проста няздольны пакiнуць iх без адказу. У адных лiстах гаворка iшла пра Ёнаву творчасць, у другiх - i такiх было больш - пра асобу аўтара, якi або хацеў, каб яго падтрымалi ў яго мастацкiм пачынаннi, або проста звяртаўся па параду цi фiнансавую дапамогу. Ёнава iмя пачало часта мiльгаць на старонках газет, i з гэтай прычыны ён, як i ўсе ў падобных выпадках, адчуў, што павiнен таксама выступаць у друку з абвяржэннямi некаторых абуральных выпадаў. Ён адказваў на лiсты, пiсаў артыкулы пра мастацтва, дзякаваў, даваў парады, адмаўляў сабе ў новым гальштуку, каб паслаць камусьцi невялiкую грашовую дапамогу, нарэшце падпiсваў справядлiвыя пратэсты грамадскасцi, якiя яму таксама прыносiлi даволi часта. "Ты што ж, - казаў Рато, - ужо заняўся палiтыкай? Пакiнь гэту справу пiсьменнiкам i брыдкiм дзеўкам". Але не, не - Ёна падпiсваў толькi тыя адозвы, у якiх не было нiякага духу партыйнасцi. Праўда, усе яны з выгляду маглi б пахвалiцца такой беззаганнаю незалежнасцю. Штодня кiшэнi ў Ёнавых штанах тапырылiся ад напханых у iх пiсьмаў, якiя заставалiся непрачытанымi i хутка замянялiся новымi. Ёна адказваў толькi на сама тэрмiновыя - тыя, што прыходзiлi ад незнаёмых; а лiсты сяброў, якiя патрабавалi больш грунтоўных разваг, адкладалiся да лепшага часу. Як бы там нi было, такая безлiч абавязкаў не дазваляла яму жыць бесклапотна i аддавацца гультаяванню. I нават калi ён працаваў, што з iм яшчэ зрэдку здаралася, яго пастаянна прыгнятала думка, што ён перад кiмсьцi вiнаваты i некуды вечна спяшаецца.