Читать «Грахi маленства (на белорусском языке)» онлайн - страница 17

- На вось, лiзнi i ты, - казала пасуднiца, даючы яму крошкi пiрожнага, вымазаную соўсам талерку, галаву якой-небудзь рыбiны, недагрызенае крылейка цi шклянку, на дне якой заставалася трохi кавы i распушчанага цукру. Калi ўжо ён высмакча ўсё са шклянкi або вылiжа талерку, мацi пытаецца:

- Ну, смачна?..

Валек браўся пад бакi, як парабкi рабiлi гэта, пасля абеду, глыбока ўздыхаў i, ссунуўшы набакiр стары капялюш, адказваў:

- Чалавек, дзякуй богу, падмацаваўся!.. Можна цяпер i на працу...

Выходзiў з кухнi i прападаў на цэлага паўдня.

У сваiх гульнях ён пераймаў работу старэйшых. Калi было ворыва, ён даставаў з-за карыта пужку, вымаў з частаколу кiёк цi знаходзiў якую-небудзь карагу i пачынаў араць, - цэлымi гадзiнамi кiваючыся на адным месцы i падганяючы сваiх валоў.

Калi лавiлi рыбу i ён знаходзiў у смеццi дзiравае сiтка, з нястомнай цярплiвасцю раз-поразу чэрпаў, плёхаўся iм у вадзе. А то садзiўся верхам на кiйку i ехаў да калодзежа, паiць коней. Знайшоўшы каля аўчарнi старыя паласяныя лапцi, кiдаў iх у ваду i нiбы плаваў разам з чоўнам - разумеецца, толькi ў думках.

Словам - гуляў ён выдатна, толькi што не смяяўся нiколi. Да яго дзiцячага твару нiбы назаўсёды прылiп выраз непарушнай сур'ёзнасцi, якую часамi падмяняў толькi страх. У вялiкiх вачах застыла вечнае здзiўленне, як у людзей, што доўгiя гады глядзелi на штосьцi зусiм незвычайнае.

Валек умеў спрытна ўцякаць з дому на цэлыя днi. I нiхто з парабкаў не здзiўляўся, калi яго ранiцой знаходзiлi недзе ў стозе цi ў лесе пад дрэвам. Мог ён таксама стаць у чыстаполiцы, нiбы шэры слупок, i, раскрыўшы рот, углядацца немаведама куды. Аднойчы я падпiльнаваў яго на такiм стаяннi, а таму, што блiзка было, дык i пачуў, як ён уздыхнуў. Не ведаю, чаму той уздых малое постацi вельмi ўразiў мяне. Я адчуў нейкую крыўду, невядома на каго, i я палюбiў тады Валека. Аднак, як толькi я крыху смялей хацеў падысцi да яго, хлопец спахапiўся i шмыгануў у кусты.

У галаве маёй з'явiлася асаблiвая думка: бог, якi ўвесь час глядзiць на такое дзiця, павiнен мець сумную душу. Зразумеў я таксама, чаму ён на святых абразах заўсёды такi сур'ёзны i чаму ў касцёле трэба цiха размаўляць i хадзiць на пальчыках.

Такi вось несамавiты чалавечак быў прычынай таго, што я вырашыў больш не хавацца за парканам, а iсцi ў парк, i паведамiў Зосi, што з гэтага часу буду гуляць з ёю i з Лёняй.

Сястра, вядома, была ад гэтага ў захапленнi.

- Дык ты будзь у парку, - сказала яна, - калi мы выйдзем на праходку. Павiтайся i з гувернанткай, якая заўсёды чытае кнiгi ў альтанцы. Але не гавары з ёю доўга, бо яна не любiць, каб ёй перашкаджалi. А потым паглядзiш, як нам будзе весела!

У той самы дзень, калi абедалi, яна сказала мне з таямнiчым выглядам:

- Прыходзь у тры гадзiны. Я ўжо сказала Лёнi, што ты будзеш. Калi мы выйдзем з палаца, я закашляю...

Сястра пачала штосьцi рабiць, а я, вядома, выйшаў, бо не любiў перашкаджаць у пакоi. Я ўжо быў на двары, калi за мной выбегла Зося.

- Казя! Казя!..