Читать «Адплата каханьня» онлайн - страница 3

Яшчэ не здаецца, яшчэ азірнуўся

На кут, дзе абраз быў, душой страхануўся;

Схапіў тапор востры рукой подлай, сьмелай

І выскачыў з хаты, глухі, азьвярэлы.

А хмары па небе ішлі і стагналі

І як бы бязбожніку грозна крычалі:

«Апомніся, грэшны, вярніся дадому!

Аб гэтым ноч-маці не скажа нікому».

У вёсцы, так кажуць, жыве люд шчасьліва,

Зжываецца з горам, і з працай, і зь нівай;

У вёсцы ціхай люд, кажуць, менш грэшыць,

Пакусаў менш мае, малым сябе цешыць,

I сцэнаў крывавых менш нойдзеш у вёсцы.

Ну, праўда ж, як грушы растуць на бярозцы!

І ў местах, і ў вёсках шальмоўства вядзецца,

А толькі у месьце бардзей хто уп'ецца,

Бардзей і сагрэшыць, другога закрыўдзе.

У местах няўмысьне сабаку забіў дзе,

А ўжо на сьвет цэлы разбрэшуць газэты, —

Як бы генэралам сабака быў гэты!

А ў вёсцы прыгледзься ж на крыўды, на сьлёзы,

Што выльюць дарэмна у сьпекі, ў марозы,

Што за сабак згіне людзей нешчасьлівых

У лесе пад дрэвам, з натугі на нівах;

А колькі на цёмных «сьвятлейшых» сягае,

І больш дзе хто з працы другіх карыстае?!

Не скажаце ў местах, бо знаеце самі,

Што вёска больш зьліта людскімі сьлязамі.

У вёсцы, хоць горка пакрыўджаны плача,

Маўчаць кожны будзе так, як і не бача…

Занадта сьляпы люд, занадта баіцца,

Каб мог ён за крыўду сваю заступіцца.

Праз тое і вёску так хваляць паэты,

Найболей такія, што, з'еўшы катлетаў,

Віном якім смачным катлет той закусяць;

О, гэткія, пэўна, аб шчасьці пець мусяць!

У пуні у панскай, як мёртвы сьпіць Янка,

Не выйшаў да саду спаткацца з каханкай

(Таго дня да Менску паехала Зося).

Ой, дзіўныя часам сны ночка прыносе!

Вось Янка шчасьлівы, ўжо гора не знае,

За жонку ўжо Зосю прыгожую мае,

Ўжо ў новай хацінцы яна гаспадара,

А ў стайні ржэ конікаў сыценькіх пара;

Саха валоў рослых, чатыры каровы

Скубецца на лузе; лясок жа сасновы

Тут ж блізка пры хатцы сячэ Янка сьмела,

Да пана не мае ніякага дзела, —

Не трэба ўжо ўсякаму рук цалаваці.

Шмат мае ён поля і шмат сенажаці;

А ўсё гэта працай дабыў ён пачцівай,

Як жыць пачалі яны з Зосяй шчасьліва;

Ды трохі прынесла яна і ў пасазе,

А важнае — любасьць, што лепш багацтв князя.

Ва ўсім памагае рукамі і радай,

Прад ім не азьвецца ні плачам, ні звадай.

I робіцца радасна Янку на сэрцы,

Што гэтак шчасьлівы, што ўгоры не б'ецца.

Не мучыцца так, як уперад бывала…

Аж раптам вось гэтага шчасьця не стала.

Жудосны зьвер-прывід падходзіць, здаецца,

Зубамі скрыгоча і дзіка сьмяецца.

Збудзіўся, глядзіць ён на зданьне благое

I крыкнуў: «Паночак! За што? За якое?»

Сьпіць вёска сном модным па працы па цяжкай,

Начлежнікі ў лузе — пад буркай, сярмяжкай,

А ў хатах — дзяўчаты, і дзеці, і бабы

На ложках, на лавах, на печы — дзед слабы;

Нідзе ані шуму, ні плачу, ні крыку,

Не чуць і кляцьбы той, якой днём безь ліку.

Адзін толькі вецер шамоча бярозкай,

Ды недзе сава загукала за вёскай,

А далей — ноч-пані, і пуста, і глуха…

Аж вось даляцеў гук да чуткага вуха:

Што гэта?.. Збудзіліся людзі з пасьцелі,

У цэркаўцы блізкай званы загудзелі…

Што гэта? Што гэта? Хоць поўнач на сьвеце,

А відна, як сонца на небе ўжо сьвеціць.

«Пажар, гэй, пажар!» — так вакол загудзела.

Крычаць: «Уставайце гасіць дружна, сьмела!