Читать «Учебник языка эсперанто» онлайн - страница 25

Б Г Колкер

Слово sia относится к субъекту последнего выраженного действия: La patro petis la filon fari sian laboron (de la filo) <Отец попросил сына сделать свою работу (сына)>; La patro petis la filon fari lian laboron (de la patro) <Отец попросил сына сделать его работу (отца)>.

5-7. Глаголы в условном наклонении имеют во всех формах окончание -us: mi komprenus <я понял бы>, ili komprenus <они поняли бы>; Cxu mi povus peti vin pri tio? Условные придаточные предложения присоединяются к главному при помощи союза se <если>: Se mi povus, mi venus al vi <Если бы я смог, я пришел бы к тебе>; Se vi scius Esperanton bone, vi povus legi tiun cxi leteron.

5-8. Наречия: ankoraux <еще>, jam <уже>, certe <уверенно>, <точно>; <конечно>, <несомненно>, <верно> (certa <уверенный>, <несомненный>, <точный>, <определенный>): Li diris ankoraux kelkajn vortojn; Sxi estas jam nejuna; Certe, por esti sana, necesas vivi en gxojo.

5-9. Иногда для придания динамичности в высказываниях пословичного типа связка estas может опускаться: Kio (estas) mia, tio (estas) bona <Что мое, то хорошее>.

Словообразование

5-10. Суффикс -ul- означает лицо, характеризующееся определенным свойством: junulo <юноша>, milionulo <миллионер>, profesiulo <профессионал>, belulino <красавица>, samagxulo <ровесник>, multinfanulino <многодетная мать>.

5-11. Суффикс -an- означает "житель, член коллектива, последователь": moskvano <москвич>, urbano <горожанин>, partiano <член партии>, kursano <курсант>, samklubano <одноклубник>.

5-12. Приставка ge- означает совместность лиц обоего пола: patro + patrino = gepatroj <отец + мать = родители>, filo(j) + filino(j) = gefiloj. Если в данной ситуации принадлежность упоминаемых лиц к разным полам несущественна, то приставка geможет опускаться: La instruisto petas la lernantojn (= gelernantojn) respondi al liaj demandoj.

5-13. Приставки и суффиксы могут играть роль корней и образовывать новые слова: ano <член (коллектива)>, <житель>, <последователь>, mala <противоположный>, eta <маленький> etulo <малыш> - etulino <малышка>, ree <опять>, <снова>.

Текст

Ni parolas pri familio

- Kiel vi fartas, geamikoj?

- Dankon, bonege!

- Mi estas tre gxoja. Anatolo, kiomjaraj estas viaj gefamilianoj?

- La plej agxa el ni estas mia avino. Sxi havas cxirkaux sesdek jarojn. La patro estas pli agxa, ol la patrino. Mi estas la plej juna el niaj gefamilianoj.

- Nina, mi petas vin rakonti pri via patro.

- Mia patro laboras kiel elektristo. Matene li iras en la uzinon kaj laboras tie gxis la dek-sepa horo. Post tio li revenas hejmen. Dum tuta sia vivo li laboris en la sama uzino.