Читать «Бацькава падарожжа (на белорусском языке)» онлайн - страница 22

Свяцiлiся вiтрыны крамаў. Упоперак вулiцы Вiктора Гюго на вышынi другога паверха былi развешаны гiрлянды жоўтых i чырвоных лямпачак. Гэтыя гiрлянды цягнулiся ажно да плошчы Бэлькур, i дзякуючы iм вулiца нагадвала доўгi калiдор святла. Кантэн увайшоў у яго. Як i раней, у яго сэрцы жыла трывога, але цяпер яна была крыху слабейшая. Ад яркага святла i высокiх дамоў у яго закружылася галава, i яму зноў успомнiлася бязмежная белая раўнiна.

Па дарозе ён увесь час думаў пра Марыю-Луiзу. Ён стараўся ўявiць сабе яе пакой, яе работу. Дачка шмат расказвала пра гэта, але цяпер у памяцi старога ўсплывалi толькi дэталi. Яму здавалася, што галоўнае заставалася не расказанае. Пасля апошняга прыезду Марыi-Луiзы ён часта думаў аб ёй, але яму нiколi не прыходзiла ў галаву ўявiць, як жа яна жыве. Ён зразумеў гэта яшчэ ў вагоне, i цяпер яму было сорамна.

Усё лепшае ў Марыi-Луiзе было звязана з яе дзяцiнствам. Кантэн перабiраў у памяцi кожныя Каляды, асаблiва тыя, калi яшчэ былi жывыя яго бацькi. Гэта было ў час гiтлераўскай акупацыi. Тады некалькi апельсiнаў або торбачку цукерак можна было выменяць на масла, яйкi або на гарэлку. Кантэну згадалася вялiзная лялька, якую яго мацi зрабiла з рыззя i саломы, згадаўся дзiцячы сталовы набор, якi вельмi падабаўся Марыi-Луiзе. А потым быў 1947 год. Ёй споўнiлася шэсць гадоў. Яна яшчэ верыла ў Дзеда Мароза, якi прыйшоў у той год крыху раней, чым звычайна, i прынёс у кашы маленькую сястрычку, якая вельмi моцна плакала. Марыя-Луiза радасна смяялася i паўтарала, што Дзед Мароз вымушаны абыходзiць зямлю, пачынаючы з iхняга дому, бо ён жадае хутчэй пазбавiцца ад гэтай румзы, якая можа разбудзiць не толькi дзяцей, але i лялек.

Кантэн думаў аб гэтым у цягнiку, думаў цяпер, iдучы па вулiцы, i пытаўся ў сябе, што захавалася ў Марыi-Луiзе ад таго далёкага часу. Цi будзе яна па-сапраўднаму шчаслiвай, калi ён забярэ яе з сабою? Цi кране яе тое, што Дэнiза падрыхтавала яселькi ёй?

Усё навокал было ў святочным убраннi. Слова "Каляды" было выведзена на кожнай вiтрыне святлом, фарбай, штучным снегам, якi здаваўся бялейшым за сапраўдны. Але гэта былi не яго Каляды. Яго Каляды нельга было ўявiць без яселькаў Марыi-Луiзы i Дэнiзы, без хатняй цеплынi, ад якой ён адчуў сябе адарваным, як толькi выйшаў за парог. На Каляды яны заўсёды клалiся спаць крыху пазней, чым звычайна, а назаўтра ўставалi раней, каб паслухаць, як радуюцца дзецi, знайшоўшы ў абутку падарункi. Цi ўбачыць ён гэта тут, у горадзе? На асветленай лямпачкамi вулiцы цяжка было заўважыць, што ўжо добра сцямнела. Толькi на плошчы Бэлькур, дзе асвятленне было слабейшае, Кантэн заўважыў, што настала ноч. Падзьмуў паўночны вецер, i стары адчуў холад нават праз футравае палiто.

Пераходзячы плошчу, ён паглядзеў на конную статую, якая здавалася чорнай на фоне снегу. Кантэн намагаўся ўспомнiць некалькi фразаў з кнiгi, якая аднойчы вельмi ўразiла яго, i ён часта гутарыў аб ёй з настаўнiкам. Аўтар, лекар па прафесii, яго iмя Кантэн не памятаў, называў гэта месца Плошчай Трывог. Стары не мог прыгадаць, якiя канкрэтна словы былi там, але пачуццё сапраўды было такое. Аўтар звязваў плошчу з iдэяй смерцi. Кантэн чамусьцi адразу ўспомнiў пра свой чорны гарнiтур, якi яго жонка паклала на чырвоную канапу перад яго адыходам. Гэты гарнiтур ён апранаў на пахаваннi, у яго Кантэна апрануць, калi ён памрэ сам. Кантэну карцела ведаць, чаму раптам яму прыйшла думка пра ўласную смерць, але ён не знаходзiў адказу. Ён падумаў, што гэта можа быць звязана з яго ад'ездам. Тут, у горадзе, ён не адчуваў сябе на трывалай зямлi. Яму нечага не хапала, а гэта нешта было неадрыўнай часцiнай яго жыцця.