Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 5

Варта па чарзе й больш дакладна прыгледзiцца, як палякi, расейцы й iншыя чужнiкi ў Беларусi сталiся зьненавiджанай чумой за iхнае супрацоўнiцтва зь гiтлераўскiм акупантам i заслугi перад iм.

ПAЛЯКI

Пасьля акупацыi Гiтлерам большае часткi Эўропы ў 1940 г., калi выявiлася, што лiдары некаторых гаспадарстваў, як, прыкладам, Нарвегii цi Вугоршчыны, здрадзiўшы свае народы, аддалi ўладу немцам i пайшлi зь iмi на супрацоўнiцтва, палякi ўдома й на эмiграцыi голасна хвалiлiся, што яны ёсьць адзiным "народам бяз Квiслiнга". Паколькi некаторых здраднiкаў польскага народу зь верхавiны перадваеннае адмiнiстрацыi i нельга было лiчыць гiтлераўскiмi калябарантамi, усё-ж беларусы, якiм у часе гiтлераўскае акупацыi давялося шмат выцерпець ад малых польскiх "квiслiнгаў" (гаворым аб тых, што захавалi жыцьцё), маглi-б назваць няскончаны лiк iмёнаў польскiх выслужнiкаў "фюрэра".

Першай групай зьяўлялiся тыя, што масава паплылi ў дапаможную, папулярна званую чорнай, палiцыю. Атрымаўшы зброю ў рукi, яны цi не найбольшую ўвагу прысьвячалi вынiшчэньню беларускае нацыянальнае iнтэлiгенцыi й шырокiх масаў беларусаў наагул. Гэта асаблiва яскрава выявiлася ў самым пачатку гiтлераўскае акупацыi, калi беларусы былi здэзарганiзаванымi й толькi што пачыналi мабiлiзаваць сiлы для барацьбы за асабiстае й нацыянальнае iснаваньне.

Другой групай трэба лiчыць, калi iх можна так назваць, "бабскiя брыгады". Гэта былi служанкi, кухаркi, перакладчыцы, працаўнiцы ва ўрадах пры нямецкай палiцыi й акруговых цывiльных нямецкiх установах. Той, хто быў у гэным часе ў Заходняй Беларусi, сачыў ды ўмеў спасьцерагаць, лёгка зможа прыгадаць знаёмы тып польскае паненкi. Тып гэты, акрамя выкананьня дзьвёх працаў - служанкi, кухаркi цi працаўнiцы бюра ўдзень i прастытуткi ўночы, найбольш пiльную ўвагу прысьвячаў трэцяй: лiквiдацыi беларусаў. Трымаючы ў абдымках нейкую гiтлераўскую большую цi меншую "шышку", зусiм няцяжка было шаптаць у ейныя вушы iмёны эвэнтуальных ахвяраў - "камунiстых", цi кармiць яе адлаведнымi "iдэямi".

Выглядала, што дзейнасьць першае й другое групы была ня прыпадковай. Прыгледзеўшыся блiжэй, можна было збольшага заўважыць арганiзаванасьць, мэтазгоднасьць ды навет i пэўную плянавасьць. Калi ўжо пазьней беларусы, змабiлiзаваўшы сiлы, маглi часьценька пахвалiцца поспехамi ў ачышчэньнi дапаможнае чорнае палiцыi ад здраднiцкага польскага элемэнту, то змаганьне з "бабскiмi брыгадамi" было куды цяжэйшае...

Трэйцяя група палякаў, што дзейнiчала арганiзавана, гэта былi гэтак званыя легiёны, цi, калi ўжыць iхны-ж афiцыяльны назоў, Армiя Краёвая. У асноўным група гэтая "апэравала" ў Лiдчыне й Наваградчыне. У гэту так званую "армiю" плылi польскiя паны й падпанкi, дробная спалянiзаваная шляхта, што заўсёды была гнiлым-загноеным балючым струпом на целе беларускага сялянскага народа, дый вырадкi-рэнэгаты, не ўспамiнаючы ўжо аб ладнай колькасьцi звычайнае басоты, карыстаючай з нагоды, каб рабаваць i забiваць нявiнных.