Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 42

Пры вагоне, што там-сям капцiў сiнявым дымам, аблiзваны маленькiмi чырвонымi язычкамi, сабралася купка жаўнераў. Былi тут пераважна немцы ды колькi чорных унiформаў са Школы БКА. Вагон быў паўнюсенькi, наладаваны скрынямi зь нямецкiм каньяком. Алькаголь, добра прыгрэты, часьценька выбухаў i сiнiм полымем разлiваўся ды сьцякаў на белы жвiр пад вагонам. Але ратунак быў на месцы. Жаўнеры голымi рукамi хапалi нагрэтыя пляшкi з вагону, то цiснулiся збоку каля абгарэлай сьцяны, то адскоквалi далёй. Некаторыя, адкаркаваўшы пляшкi, вялiкiмi глыткамi каўталi рудую жыжку. Iншыя напаўнялi пляшкамi кiшэнi. Нейкi "фрыц", сеўшы на рэйку суседняе чыгункi, трымаў пляшкi ў абедзьвюх руках i, моцна кiваючы галавою, то сакавiта лаяўся, то нешта да некага прамаўляў, то па чарзе з кожнае пляшкi напаўняў горла. Побач ляжала цэлая куча паўнюсенькiх пляшак з алькаголем.

Было шмат п'яных. Некаторыя рэкруты са Школы Камандзераў БКА зь вялiкай заядласьцю ўзялiся за ратаваньне цэннае вадкасьцi. Кастусь, Сымон i Вiктар у адпаведны момант выхапiлi з паўтузiна пляшак. Натоўп каля вагона гусьцеў. Лаянка й таўханiна, гоман п'яных узрасталi.

- Was machst du hier, Mensch? - гаркнуў Сымону над самым вухам Турн. Weg, weg, schnell!* - Сымон аж падскочыў зь перапалоху. Турн i Будке зараўлi на поўныя глоткi на сваiх чорных шкаляроў. Калi тыя хаця-нехаця мусiлi адысьцiся ад сьпiртнога вагона, самi два нямецкiя iнструктары, усё яшчэ з бурчэньнем пад носам, пацiснулi iншых, каб абладаваць сябе рэдкай здабычай. Аднекуль зьявiлася й пачала наводзiць парадак вайсковая жандармерыя.

* Што ты тут робiш? Прэч, прэч, хутчэй! (ням.)

Х

Сымон, Вiктар i Кастусь, усьмiхаючыся, накiравалiся ў бок свайго эшалёну цi рэштак яго. Па дарозе натрапiўся зьвязовы Масюк. Гэта быў у трыццатых гадах мужчына, паходзiў дзесьцi з Наваградчыны. Ён быў добра выпiўшы. Моцна хiстаючыся на нагах, баранаваў iмi мiж двума чыгуначнымi эшалёнамi. Запэцканы ў сажы, з насунутай на самую патылiцу шапкай, у правай руцэ трымаў пляшку, у якой вiдаць было яшчэ чацьвяртушку каньяку, левай-жа размахваў да каго нi папала з сустрэчных.

- Гляньце, хлопцы, мой найлепшы сябра... ж-жыў... ж-жыў-цом згарэў...

- Хто гэта?

- Д-дык ты ня з-зннаеш? Майго найлепшага сябру ня з-знаеш? - Пахiснуўшыся, ён моцна штурхануў у грудзi Кастуся. Ад яго несла на колькi мэтраў, як з броварнай бочкi. -П-петт-раша ня знаеш, лейт-нанта? -цягнуў зьдзервянелым языком.

- Каго? Петраша? Хто-ж яго ня знае? Згарэў, кажаце? - Лейтанант Петраш быў школьным медычным афiцэрам. Гэта быў вельмi сяброўскi, ветлiвы, бадзёры й заўсёды вясёлы чалавек. Усе хлопцы ў школе яго паважалi й любiлi.

- Так, браточкi мае, згарэў... - кiнуўся ў сьлёзы зьвязовы. Вельмi няпрыемна было бачыць дарослага мужчыну-жаўнера са сьлязамi ў вачох. Алькаголь зрабiў сваё.

- Х-ха... Х-ха-дзi, хадзiце, пакажу... вунь там ляжыць ш-шкiлет...

Масюк цягнуў хлапцоў да зусiм абгарэлага шкiлета, якога анiяк нельга было распазнаць. Нечая дбайлiвая рука ўжо парупiлася напiсаць на аркушы кардону, што ляжаў побач: "Доктар лейтанант Петраш са Школы Камандзераў БКА". Шкiлет ляжаў за нейкiх дзесяць крокаў ад тых двух зусiм спаленых вагонаў. Цi лейтанант Петраш, замянiўшыся ў жывую сьвечку, сам быў адпоўз, цi яго хто адцягнуў, цяжка было даведацца. Масюк кiнуўся, прыгаворваючы й плачучы, абдымаць гэтыя косьцi, але яго адцягнулi.