Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 376

Перажываньняў галоўнага гэроя апавяданьня Сымона Спарыша нельга ўспрымаць абыякава. Замнога ў iх болю й жыцьцёвае праўды, каб прайсьцi мiма iх, як звычайна праходзiм мiма каля перажываньняў фiкцыйных лiтаратурных пэрсанажаў. Увесь жах цярпеньняў беларусакага народу ў умовах жорсткага нацыянальнага паняволеньня даваеннае Польшчы, бальшавiцкае Расеi й напасьледак гiтлераўскае Нямеччыны паказаны ў перажываньнях Сымона Спарыша, як i ў дыгрэсiях, паходзячых ад самаго аўтара, зь нязвычайнай жыцьцёвай сiлай i праўдай. У гэтым, на нашую думку, i хаваецца галоўная, як лiтаратурная, гэтак i iдэйная вартасьць "Змагарных Дарогаў".

Асаблiва ярка й праўдзiва адмаляваныя ў ваповесьцi адмоўныя тыпы ўсякага роду ворагаў i прыгнятальнiкаў безбароннага беларускага народу, што рэкрутавалiся з розных народаў, ня рэдка й зь беларускiх рэнэгатаў i дэгэнэратаў, якiя, выкарыстоўваючы спрыяльныя для iх умовы ваеннага часу, бязьлiтасна зьдзеквалiся з народу й нажывалiся на ягонай крыўдзе. Яшчэ да надрукаваньня "Змагарных Дарог" некаторыя прыпадковыя iх чытачы нярэдка рабiлi аўтару заўвагi, што, паказваючы ў вельмi адмоўным сьвятле нашых суседзяў, ён быццам палiць масты да будучага паразуменьня зь iмi. Нажаль, аднак, такое, а ня iншае прадстаўленьне нашых нацыянальных суседзяў, пададзенае ў "Змагарных Дарогах", было пўнасьцяй, навет у паасобных жахлiвых дэталях, згоднае з праўдай. Пры гэтым суровы асуд паасобных нацыянальных вайсковых адзiнак зь нямецкае дапамаговае службы й канкрэтных iх удзельнiкаў, як неаднаразова падчыркавае й сам аўтар, у нiякiм выпадку не расьцягваецца на дадзеныя нацыянальнасьцi ў iхнай цэласьцi, да якiх групы гэтыя належылi. Таму ў нiякай аднабакосьцi, а тым больш тэндэцыйнасьцi абвiнавачваць аўтара нельга. Адзiным ягоным заданьнем, як у дачыненьнi да сваiх, гэтак i чужых было паказаць праўду й тым самым пакiнуць аўтэнтычны дакумант панурай запраўднасьцi нядаўняга мiнулага. I гэтае важнае, хоць мо й няўдзячнае заданьне аўтар выканаў.