Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 366

Дзякуючы незалежным ад нас абставiнам, знаходзiмся мы на гасьцiннай ангельскай зямлi й хоць будзёншчына наша - цяжкая, будучыня - цёмная, а сэрцы нашы стала тужаць за Бацькаўшчынай, мы - вольныя людзi. Мы маем адно незаменнае й для жыцьця неабходнае, чаго ня мае паняволены народ наш: вольнасьць слова, рэлiгii, згуртаваньня, прапаганды, прыватнай собскасьцi й шмат iншых вольнасьцяў.

Такiм чынам, само палажэньне наша накладае на нас вялiкiя абавязкi. Перш за ўсё, безумоўна, як я ўжо раней успомнiў, будзем тут на зьезьдзе радзiць i абмяркоўваць, як дапамагчы самiм сабе. Грамадою гэта зробiм лягчэй i хутчэй. Але не забываймася аб нашым асноўным абавязку, гэта аб тым, што мы, як згуртаваная ўжо й сiльная адзiнка, мусiм расказаць сьвету аб здзеках над нашым народам, аб ягоным змаганьнi за вольнасьць i незалежнасьць, аб тым, што народ не жадае ўлады Масквы, што хоча сам гаспадарыць бяз прымусу крамлёўскiх чыноўнiкаў i iхных падхалiмаў. Вольны сьвет пра наш народ i ягонае вызвольнае змаганьне ведае мала або й зусiм ня чуў. Тут i ёсьць наша асноўнае заданьне: праз нашу грамадзкую й палiтычную працу, як тут, у Вялiкай Брытанii, так i ў iншых краiнах пасяленьня беларускае эмiграцыi, расказаць вольнаму дэмакратычнаму сьвету праўду аб беларускiм народзе, ягоным змаганьнi, правах дый мабiлiзаваць яму дапамогу...

Прафэсар Гук гаварыў даволi доўга. I расла, слухаючы яго, першая згуртаваная беларуская грамада ў Вялiкай Брытанii. Расла ўлiванымi ў сэрца надзеямi, сьведамасьцю сiлы ў супольнасьцi i ў рэалiзацыi агульных заданьняў i абавязкаў. Расла, будуючы першы, мо й часовы, дом на чужыне, каб спрычынiцца пазьней да пабудовы вольнага агульнанароднага. I рыхтавалася iсьцi штурмаваць недаступныя да гэтага часу чужыя ўрады, амбасады, арганiзацыi, прэсу, каб несьцi праўду пра Беларусь, каб знаёмiць чужых i прыхiльных зь лёзунгам вызваленьня, каб мабiлiзаваць паняволеным дома дапамогу. Ставiла першыя вехi на шляху сваiм, каб у будучынi не паўтарылася тое, што было ў мiнулым, i каб беларускi народ, калi прыйдзе наважальны дзень, меў за межамi вушы, што прыслухоўвалiся-б, сэрцы, што спачувалi-б, галасы, што закiнулi-б слова, i рукi, што дапамаглi-б.

Таронта, 1959-1960

Уладзiмiр Арлоў

Змагарныя шляхi Кастуся Акулы

(Уступ да Менскага перавыданьня 1994 году)

У кастрычнiку 1967 году эмiгранцкая газэта "Новое Русское Слово" паведамiла пра iнцыдэнт, што адбыўся ў дзень Савецкага Саюзу на сусьветнай выставе ЭКСПО-67 у Манрэалi: "Тысячы людзей сачылi за першым намесьнiкам Касыгiна - Палянскiм, якi рабiў агляд ганаровай варты, калi з боку секцыi прэсы пачуўся моцны голас, што разлёгся далёка над натоўпам: "Няхай жыве незалежная Беларусь!"... Адначасова адтуль паляцелi ўгору сотнi брашураў. Палiцэйскiя схапiлi чалавека, якi крычаў, i зацiснулi яму рот. Гэта быў беларускi пiсьменьнiк Кастусь Акула. Яго пратрымалi ў манрэальскай вязьнiцы пяць гадзiн, а ўвечары, заплацiўшы 25 даляраў штрафу "за парушэньне грамадзкага парадку", ён вярнуўся ў гатэль. I палiцыя, i судзьдзя паставiлiся да яго вельмi карэктна й зь няпрытоенаю павагай. Пра арышт Кастуся Акулы двойчы iнфармавала мясцовая й трансканадыйская тэлевiзiйная сеткi, у шмат якiх газэтах зьявiлiся разам з ягоным партрэтам паведамленьнi пра зьмест беларускай брашуры". Аўтарам працытаванай публiкацыi быў вядомы пiсьменьнiк нашага замежжа Юрка Вiцьбiч, якi не хаваў свайго захапленьня хай экстравагантным, але адначасова й мужным учынкам калегi, дзякуючы якому тысячы канадыйцаў даведалiся пра антынацыянальную палiтыку маскоўскага кiраўнiцтва, а шмат хто наагул упершыню ў жыцьцi пачуў, што ёсьць на сьвеце такая краiна - Беларусь.