Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 28

Вось канчаюцца ўжо апошнiя, драўляныя, там-сям раськiнутыя побач шашы гарадзкiя збудаваньнi. Мiнае яшчэ гадзiна - горад застаецца далекавата ззаду. Не адзiн з маршыруючых аглядаецца, быццам-бы хочучы ў памяцi ўтрывалiць рысы дарагога места. Пару гадзiн назад разьвiталiся зь зялёным будынкам, хутка гарызонт схавае за iмi апошнiя прадмесьцi, й толькi iмглiсты вобраз зруйнаванае сталiцы надоўга застанецца ў памяцi.

Высока ўжо паднялося сьпякотнае сонца. Як на даланi вiдаць наперадзе даўгi вуж выежджанай дарогi, дзесьцi на небакраi - сiнявы шнур лясоў. Анямела, прытулiўшыся ў цень дрэва, галасьлiвая птушка, далёка ад грукатлiвае дарогi адляцеў вясёлы жаўрук. Грукацiць тая дарога сотнямi жаўнерскiх i конскiх падковаў, тысячамi колаў цяжкiх грузавiкоў, енчыць i стогне пад цяжарам панцырных вазоў. Усё гэта з посьпехам iмкнецца на захад, з такiм посьпехам, што не варожыць уцекачам перамогi.

Паволi пасоўваецца доўгая чорная калёна, выбiраючы пабочныя прыдарожныя сьцежкi. Звычайна маюць тыя сьцежкi два кiрункi, але гэтым разам усе падарожныя, а была iх колькасьць нязьлiчоная, кiравалiся на захад.

VII

Першая ноч падарожжа мiнула спакойна. Абедзьве роты затрымалiся ў прыдарожнай вёсцы ды, накармiўшы й напаiўшы коней, павячэраўшы, разьмясьцiлiся па сялянскiх пунях на начлег. Хаця пах падгнiлай леташняй саломы ня дзейнiчае так дадатна на сон, як водар сьвежаскошанага сена, няпрывыклы да маршаў i змучаны рэкрут заснуў вельмi хутка. Цiхая й цёплая чэрвеньская ноч прыносiла гул i грукат снарадаў з неспакойнага ўсходу. Часты й працяжны, рэдка паадзiночны, глуха разьлягаўся ён у начной цемры, улiваючы трывогу ў сэрца жыхара й падвойваючы нэрвовасьць нефартуннага ўцекача. Дарма, што было вельмi цёмна - дарога жыла й рухалася. Ехалi ўпоцемках, вобмацкам. Бясконцы гул мэханiчных вазоў, часта кароткiя й адрывiстыя крыкi нямецкае каманды або адзiнотны стрэл быццам-бы дапаўнялi адгалоскi гармат з усходу i пасоўвалiся разам зь iмi на захад.

Яшчэ добра не разьвiднелася, як чорныя начлежнiкi былi на нагах. Па кароткiх раньнiх падрыхтоўках пакiнулi вёску. Таму што вайсковыя мэханiчныя эшалёны займалi цэлую шырыню дарогi, дазволена iм было маршыраваць калёнаю па аднаму бочнай сьцежкай. Марш быў вольны, але агульны парадак быў захаваны. Калёна хутка расьцягнулася на добрую пару кiлямэтраў. Каля кожнае з каламажак, што былi наладаваныя харчамi, амунiцыяй i зброяй, iшло па колькi чалавек. Там, дзе дарога спускалася ў далiну, яны карысталi i з задаваленьнем пад'язджалi, усмiхаючыся й махаючы рукамi абмiнаным сябром. Дзень, як i ўчора, быў вельмi гарачы, сонца ўжо паднялося на некалькi пядзяў, на небе ня было нiводнае хмаркi, а смага й дарожны пыл сушылi горла пехацiнцаў. Якраз узыходзiлi пад горку. Нахiл быў нязначны, але надта-ж даўгi, й канюхi былi яўна незадаволеныя неабходнасьцю iсьцi пехатой.

Пры адным з заднiх вазоў плялося чацьвёра юнакоў. Адзiн зь iх, правай рукой прытрымоўваючыся каламажкi, у левай трымаў дубец i штохвiлiны падахвочваў сьцёбаньнем свайго лянiвага гнядога конiка. Пагрубелыя ад пылу чорныя кучаравыя валасы няроўна ападалi на расшпiлены брудны започаны каўнер. Аб выглядзе сваiм, здавалася, ён зусiм ня дбаў. Задаволены, што атрымаў хурманку, ён паклiкаў сваiх трох калегаў, што вельмi ахвотна датрымоўвалi канюху (так называлi хурманаў) сяброўства. Трое гэных сяброў паходзiлi зь Дзiсьненшчыны, а ён пазнаў iх пад час вайны як вучняў Вiленскае Беларускае Гiмназii. Жылi ўтрох на адной кватэры зараз за Вяльлёй каля Кальварыйскай вулiцы насупраць Замкавай гары.