Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 30

Сваiх трох сяброў ён наведваў часта. Сядзеў, бывала, доўга, й неяк напрыканцы гутарка заўсёды зыходзiла на тэму: як-бы здабыць пляшку "сiвухi". Ягоны найблiжэйшы з гэных трох сяброў, Кастусь Дзежка, вывучыў i даўно ведаў Камовiчаў падыход. Недарма, седзячы на балконе i ўбачыўшы ў вузенькiм завулку Камовiча, Косьця рагатаў:

- Гэй, хлопцы, зiрнiце! I хто гэта, вы думаеце, пляцецца вунь да нас па дарожцы, калi не сам пан Камовiч чарачку жабраваць! Ха-ха-ха! Калi-ж ня верыце, дык зiрнiце вунь на паўаршынны чырвоны нос!

Камовiчаў нос быў зусiм у меру. Тут Косьця пераўвялiчваў. Хоць адведзiны такiя былi нярэдкiя, чарачка знаходзiлася амаль заўсёды. Купiць "сiвухi" ў Вiльнi было лёгка, хiба што грошай не ставала. Пасьля п'янства прыходзiлi песьнi, а часамi й спрэчкi.

Звычайна пасьля такога вечару гаспадарова сястра, пяцiдзесяцiгадовая дэвотка, прыходзiла ў пакой студэнтаў i чытала iм маралi, якiх яны не слухалi.

Далёка заавансаванымi сябрамi з гэтай тройкi былi Сымон Спарыш i Вiктар Караткевiч. Паходзiлi з суседнiх вёсак i сядзелi на адной школьнай лаўцы ад пятае клясы пачатковае школы ды разам трапiлi ў Вiленскую гiмназiю.

У канцы травеня, якраз пасьля сканчэньня заняткаў, усе тры разам з Камовiчам добраахвотна паступiлi ў Школу Камандзераў БКА ў Менску. Такiм чынам трапiлi яны ў лiк тых чорнаапранутых юнакоў, што мелi быць асноваю новастворанае Беларускае армii. Хаця-нехаця сяньня маршыравалi побач з жаўнерамi Вэрмахту з той толькi рознiцай хiба, што тыя ехалi аўтамашынай, а яны валаклiся пехатой.

VIII

Конi цягнулi пад горку вольна, хаця ня былi яшчэ перамучанымi.

- Пайшоў ты! Я ця... нооооо! - паганяў Камовiч i часта сьцёбаў дубчыкам малога конiка.

Iшлi доўгi час моўчкi.

- Вы зiрнiце, хлопцы, назад, - адазваўся Вiктар, - цi вы ўяўляеце, што-б гэта было, каб сюды паказалася хоць пару зьнiшчальнiкаў? Ай-я-яй, я-яй! Я хацеў-бы бачыць, як гэтая банда выглядала-б. Бальшавiкi, вiдаць, ня ведаюць, дзе iхняе жнiво. Гэта-ж падумаць толькi - такi дзень i нiводнага самалёту!

Хлопцы азiрнулiся. Якраз узьехалi на горку. Ззаду на дарозе, што бегла тут праз глыбокую лагчыну аж да небакраю суседняга ўзвышша, цягнуўся адзiн суцэльны двухрадовы шнур вайсковых вазоў. Некаторыя былi наладаваныя рознымi матэрыяламi, iншыя - перапоўненыя жаўнерамi. Яны ўздымалi за сабою шырокую й густую лявiну пылу, што павольна асядаў на прыдарожныя кусты, дрэвы й збожжа. Зь левага боку дарогi, на нядаўна выежджанай паласе, можна было заўважыць шмат конных хурманак. Запрэжаныя ў вадзiночкi, яны былi пераладаваныя ўсякiм хатнiм дабыткам. Ехалi на iх дзецi й старэйшыя, а дужыя валачылiся побач. Гэта былi калгасьнiкi, што не хацелi больш падпасьцi пад эксплуатацыю Сталiна.

- Так, тут можна было-б нарабiць кашы, - згадзiўся Кастусь.

- Ты пабач, - заўважыў ён, - нашы пераходзяць на правы бок дарогi на лагчыну. Можа, затрымаемся?

- Ага, так. Затрымоўваюцца. Ну, ужо час, - адказаў, зiрнуўшы на гадзiньнiк, Вiктар.