Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 229

Вунь на днях неяк давялося Астроўскаму праходзiць калiдорам будынку, дзе месьцiлася Беларуская Цэнтральная Рада. Здалёк заўважыў каля дзьвярэй канцылярыi вайсковых спраў самога генэрала ў кампанii нейкiх дзьвюх дзяўчын. Яшчэ не даходзячы, пачуў голас Езавiтава, ськiраваны да дзяўчат, як пасьля даведаўся, ягоных колiшнiх вучанiц з Латвii: "А вось i наш прэзыдэнт".

Цi то здалося Астроўскаму, а мо й не дачуў, але ўявiў сабе, быў амаль пэўны, што генэрал сказаў тое нейкiм пагардлiвым тонам, як быццам так: "А вось i наш пастух iдзе. Бачыце, як нос задраў".

Астроўскi быў апрануты па-будзённаму - у чорны падношаны гарнiтур, зялёныя галiфэ-порткi й калiсьцi глянцаваныя боты з халяўкамi. Даўно ўжо адмовiлiся тыя халяўкi блiшчэць так, як гэтага ад iх вымагалася. На дзьвюх вiзiтантак прэзыдэнт выклiкаў нiякаватае ўражаньне. Падышоў, затрымаўся, пазнаёмiўся, абмянiўся параю агульнапрынятых ветлiвых слоў i пайшоў далей. Тыя-ж нейкую часiну стаялi моўчкi, пазiраючы ўсьлед, а пасьля, калi ўжо прэзыдэнтава вуха не магло выразна чуць iхняе гутаркi, ажывiлiся. Iзноў здалося Астроўскаму, што дасьцiпнасьцi пасыпалiся на ягоны кошт.

- Эх, братка, чакай-жа! Не я буду, калi... - прабурчаў сабе пад нос прэзыдэнт, i тое "калi" неяк часова павiсла ў паветры, але зараз думка праясьнела. - Трэба паказаць яму, хто тут гаспадар, крышку хоць рогi абламаць. Гм... трэба, трэба. А там... там пабачу. Можна i пазбыцца...

Думка, раз народжаная, пачала афармляцца й крышталiзавацца. Стаў Астроўскi мяркаваць, дзе й зь якога боку падыйсьцi, каб паказаць гэтае "хто тут гаспадар". Разважаць шмат не давялося, бо Езавiтаў, трэба ведаць, быў даволi вялiкiм фармалiстам. Заняўшы пасаду ў Беларускай Цэнтральнай Радзе, ён разбудаваў вялiкую канцылярыю i ўжо чаго-чаго, а паперы не шкадаваў. Здавалася, мусiць, шанаванаму ўсiмi генэралу, што калi шмат зроблена й напiсана ды выглядае прыгожа на паперы, дык яно мае так быць i ў сапраўднасьцi. За гэты слабы бок i ўчапiўся на паседжаньнi БЦР Астроўскi.

Можа, крышку занадта неасьцярожна, не так, як спачатку меў намер, даволi груба пачаў Астроўскi ставiць генэралу закiды. Увесь дагэтуль затоены антаганiзм выплыў наверх. Езавiтаў, ясна, ня мог змаўчаць, i адбыўся сакавiты абмен словамi. Пасьля паседжаньня для абодвух стала ясна, што далейшае супрацоўнiцтва мiж iмi немагчымае. Астроўскi цiшком пачаў падшукваць кандыдата на месца генэрала Езавiтава. Кандыдат такi сам па сабе, быццам угадваючы думкi прэзыдэнта й зусiм незалежна ад яго, зьявiўся ў асобе палкоўнiка Шувалава.

VI

З паходжаньня палкоўнiк Шувалаў быў расейцам, а з пачуцьця - у тыя часы, аб якiх мова, - хутчэй палякам, чымся расейцам. Выводзiўся з калiсьцi добра ў Расеi ведамых графаў Шувалавых. Афiцэрам быў яшчэ ў царскай армii. Пасьля бальшавiцкага перавароту ўцёк да сваякоў у Польшчу. Ужо пад час польска-бальшавiцкай вайны ў 1920 годзе, дзякуючы пратэкцыi сваяцкай арыстакратычнай сям'i, атрымаў польскi чын палкоўнiка. Перад Другою сусьветнай вайной бачым яго ў вайсковым гарнiзоне Слонiма, а пасьля адступленьня са сваёй вайсковай групай з-пад Варшавы, па дарозе на Валынь, Шувалаў трапляе ў нямецкi палон.