Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 116

Вам здаецца, што два самалёты, проста забаўляючыся, дзяўбуць здабычу. I ня дзiва. Нiдзе навокал не пабачыце нiводнага нямецкага самалёту. "Люфтваффэ" дажывае апошнiя месяцы. Ёй не хапае палiва, паветраных апаратаў, лётнiкаў. Дзеля таго й забаўляюцца ангельскiя штурмавiкi над эльзаскiм садам.

Бывае, што яны забягуцца, каб пацiкавiцца, што робiцца за Рэйнам. Там ужо забава цяжэйшая. Нямецкая супрацьлятунская артылерыя пачынае раптоўна пляваць у блакiтныя высi з дзесяткаў хуткастрэльных гарматаў. Снарады ўзлятаюць у неба й там iрвуцца на шмат дробных кавалкаў. Здаецца вам, што нехта б'е малаткамi па пустых чарапах. Немцы, вiдаць, умацоўваюцца й наважылiся баранiцца на Рэйне. Пэўна, спадзяюцца, што рака яшчэ раз выканае ролю добрае натуральнае абароны Нямеччыны з захаду, як рабiла ўжо цi раз у мiнулым.

Але вось з усходу чуваць магутны гул. Дрыжыць i стогне зямля. Гул мацнее й блiжэе. Гэта сотнi хаўрусьнiцкiх бамбавiкоў вяртаюцца з рэйду на Нямеччыну. Цяпер яны ўжо, як вокам сягнуць, пакрываюць лёгкаблакiтнае верасеньскае неба. Якая-ж iх маса! Не пералiчыш! Яны сягоньня поўныя валадары нямецкага неба, а заўтра - пераможанага нямецкага народу.

III

Можа, у мiрны час войска стаiць i школiцца на месцы ў якiмсьцi абозе цi, як яшчэ даўней, у цьвярдынi. Можа, тым, што стаяць доўгi час на адным месцы, брыдзее штодзённасьць, можа, яны хочуць даўгiх маршрутаў, зьмены месцаў, новых абставiнаў. Адылi вайною дакучае пяхотнаму жаўнеру сталая валакiта. Цэлымi месяцамi ня ведае ён утульнай цяплынi бараку, супакою рутынна-манатоннага жыцьця вайсковага вабозу. Вялiкая й бязьлiтасная ваенная машына кiдаецца iм, быццам вецер, лёганькай пярынкай. Сяньня, кладучыся спаць, ён ня ведае, дзе будзе наступны яго супачынак.

Надта цешылiся жаўнеры дванаццатай роты, калi, нарэшце, пасьля даўгой дарогi, што пачалася ад Альбрэхтаў, спынiлiся над нейкiм каналам на поўнач ад Мюльгаўзэну й даведалiся, што тут даўжэйшы час давядзецца затрымацца.

- Значыцца, мы й дома, - гаварыў нехта, усьмiхаючыся.

- Покуль што дома. Адно - покуль што... - адказаў iншы.

Бесьперапыннае падарожжа ня было адзiным няшчасьцем дванаццатай роты, што ад гэтага часу якiмсьцi загадам перамянiлася ўжо ў шостую. (Мусiць, думалi рэарганiзаваць дывiзiю.) Асноўным ворагам быў голад. Вось ужо мiнула два днi, як жаўнеры не атрымлiвалi нiякiх пайкоў. Жылi пераважна садавiнай i бульбай. Калi з Кольмару прывезьлi хлеб, людзi ўсьцешылiся, бо надарылася магчымасьць прыпомнiць, як ён смакуе.

Уявiце сабе, зь якой урачыстасьцю дзялiлi колiшнiя кадэты той "фарфлюктар". Перш трэба было падзялiцца ўсiм на групы па сем чалавек у кожнай, бо бохан хлеба выпадаў на сямёх. Гэтак сабралася сем чалавек, што накiравалi свайго найбольш даверанага сябру пайсьцi прынесьцi харчы. Пайшоў чалавек з коцам пад пахаю, а шасцёрка стаiць ззаду й чакае на ўрачыстасьць. Вяртаецца сябра i ў перакiнутым цераз плячо коцы нясе штосьцi ды аж прыгiнаецца, быццам ад цяжару вялiкага. Хлопцы сустракаюць яго сьмехам. Смяяцца-ж трэба, бо сьмех трымае цябе пры жыцьцi, гумар дадае сiлаў i вытрываласьцi.