Читать «Сузіральнік. Аповесці, апавяданні, эсэ» онлайн - страница 4

Сезоннікі — Аляксей, стары дзед-пенсіянер і жанчына гадоў трыццаці пяці, зацяганая, пакамечаная, пашкуматаная жыццём, з наколкай «Шура» на запясці левай рукі, дзе гадзіннік носяць. Яна адсядзела год у турме, за растрату, калі працавала буфетчыцай у горадзе на, канечне ж, металургічным. Разумеючы сваю адрынутасць, заўсёды трымалася збоку. Курыла танныя цыгарэты, ад якіх кашляла. Аляксей адразу ж спадабаўся ёй, яна звала яго на «вы», спрабавала фліртаваць: «Вы яшчэ такі малады, у вас жыццё наперадзе… Я таксама была ого… Нават замуж ледзь не выйшла. Каб не зайздрасць чалавечая… Падставілі, ні за што пасадзілі…» На гэта Жэня з веданнем справы ёй зазначаў: «Усе ні за што».

Дзед гаварыў мала, але калі гаварыў, таксама націскаў, што ён ахвяра нейкіх таямнічых зайздроснікаў. У яго было светлае, удачлівае мінулае і абы-якое дажыванне цяпер. Да пенсіі, у тым удачлівым жыцці, ён працаваў ці то майстрам, ці прарабам, ці нават намеснікам начальніка ўчастка і таму надта хваравіта ўспрымаў сваё паніжэнне. Яшчэ ён не любіў і баяўся грубага Рэвута. «Хам, — ціха скардзіўся ён, калі брыгадзіра не было блізка. — Зладзюган. Я такіх уласнай рукой звальняў без суда і следства — рад, другое, трэцяе і таму падобнае…»

Пастаянныя мянялі шпалы, забівалі кастылі, рабілі абход палатна з абстукваннем реэк і праверкаю іх «узроўнем» — спецыяльнай такой планкай з бурбалкай пасярэдзіне пад шклом; абглядалі люфты-зазоры, абмацвалі стыкі, падцягвалі, падымалі, апускалі — карацей, хапала працы, затое і грошай яны атрымлівалі больш.

Сезоннікі калупаліся ў складзе-бытовачцы, наводзілі там парадак. Доўгімі дручкамі з пакляй-квачом на канцы змазвалі рэйкі, складзеныя на двары шчыльна, як роўная, гладзенькая чыгунная падлога. Мачаеш квач у вядро з густым чорным мазутам, з хлюпаннем выцягваеш — і так прыемна ён ходзіць у руках… Асабліва любіў гэты занятак дзед. Касілі адхоны, падразалі секачамі сярод камення на чыгуначным палатне траву перакаці-поле: амаль ідэальна круглыя шарыкі, якія сохлі без сонца, без ветру, рабіліся лёгкія, каціліся, ляталі.

Зрэдку даводзілася памагаць пастаянным. Аляксей ішоў ахвотна. Шура спрабавала рыпацца: «Чаму твая жонка не йдзе?» — і тады атрымлівала ад Рэвута: «Ёй яшчэ раджаць трэба! Яна ж жанчына! А ты ўжо старая кабыла, уцягнутая!» Шура ад гэтых слоў сціналася, больш не пярэчыла, моўчкі рабіла, што скажуць. Гультаяваты ж дзед стараўся адкруціцца любым чынам, уцякаў, хаваўся за склады, у лесе. Пападала і яму. Аляксей неяк стаў сведкам, як Рэвут біў яго нагой пад зад. Ад моцнага ўдару дзед па інерцыі прабег некалькі метраў на старэчых, артрытных нагах, упаў, падняўся і заплакаў. Так здаровая мужчынская сіла здзекавалася з нямоглай старасці.

— Злодзей… Зладзюган… Я на яго ў суд падам, — выціраючы рукавом слёзы, шаптаў дзед. — Напішу, як ён крадзе з вагонаў у Крывой… Рад, другое, трэцяе і таму падобнае…

Калі выпадала працаваць на перагоне ў Крывой і спыняўся там цягнік, Жэня з Рэвутам знікалі, вярталіся або з пустымі рукамі, або з поўнымі сумкамі. Жэня ніколі нічога не расказваў Аляксею, нічым не дзяліўся — відаць, памятаючы тую размову з маткаю, а можа, проста не хочучы ўцягваць у свае цёмныя справы маладога хлопца.