Читать «Апошняе каханне князя Мiндоўга (на белорусском языке)» онлайн - страница 12

Але i бацька, князь Мiндоўг, i ён, сын нячулы, глядзелi на воблiк Iсуса, на той iконе ўвасоблены, як на рэч жаночай гаспадаркi, накшталт калаўрота, за якiм мацi сядзела зiмовымi вечарамi разам з iншымi жанчынамi. Не мог князь Мiндоўг сесцi за праснiцу, не мог ягоны сын Войшалк ткаць ручнiк за кроснамi. Ужо пазней, калi давялося бацьку ў Наваградку хрысцiцца ў грэцкую веру паводле дамовы з тутэйшым баярствам i здабываць сродкi на каменную Барысаглебскую бажнiцу, дык iншым разам i ён побач жонкi нешта мармытаў перад тым абразам, нахiлiўшы галаву. Мацi шаптала шчырую малiтву, а што было зместам бацькавага мармытання перад вобразам Збавiцеля i ўяўляць не хочацца. Нiводнай малiтвы не ведаў i не вучыў апроч "Божа, дапамажы мне!". Цяпер iконка тая ў сястры, у Холм разам з ёй пераехала, калi бацька аддаў сястру за Шварна дзеля замацавання мiру з галiчанамi пасля некалькiх гадоў вайны. А цяпер бывае, так ужо хацелася б памалiцца разам з мацi, пастаяць на каленях перад тым старажытным абразом, ды не вяртае Госпад на зямлю тых, каго прыняў у нябесныя Свае гарады. Там адпачывае iхнае сэрца ад болю, перажытага на гэтым свеце сярод невiдушчых...

Войшалк глядзеў на хмары, мысленна прасякаў глыбiнi неба i дасылаў Госпаду свой шэпт: "Божа мiласцiвы, даруй мне маю нячуласць да той, каго ты прызначыў нарадзiць мяне на гэты свет. Каюся перад мацi. Супакой яе, Божа, калi яна не чуе раскаяныя словы свайго сына. Цяпер усё тое спаўняю, што хацелася ёй пры жыццi ўбачыць: малюся, узгадваю яе, непачутую, незразумелую нi мужам, нi сынам..."

Святыя малiтвы мацi былi пачутыя на нябёсах, бо ён, Войшалк, усё ж займеў зрок духоўны. Спраўдзiлiся тыя нашаптаныя над ягонай душой маленнi, калi ён засынаў, а мацi сядзела над iм i малiлася, i напявала яму, i марыла ўголас аб ягоным шчасцi, ягонай славе i дапамозе яму ад сiлаў анёльскiх. Вось i здзейснiлася: зрубiў ён манастыр, ходзiць у царкву, шануе Нараджэнне i Ўваскрэсенне Хрыстова, ды мацi нiчога ўжо не бачыць i не можа шчаслiва пастаяць побач з iм. Цяпер ён iгумен Раман. Манах. А манах, тлумачыў яму ў Паланецкiм манастыры старац Пархомiй, азначае па грэцку - адзiнокi. Сам сабе гаспадар, толькi Богу слуга. Усе людзi рабы Божыя, ды не ўсе слугi яму. Бо манах служыць духоўна, а людскае жыццё адмаўляе. I таму суконны клабук больш моцны, чым шлем, i больш шанаваны. Хто шлем носiць, той далей, чым на палёт стралы, нiчога не бачыць. Поспеху сваiх крывавых учынкаў радуецца. Нiкчэмная гэта радасць - несцiся наперадзе, наставiўшы дзiду, каб iншай iстоце, Госпадам створанай, жалезная вастрыё ў грудзi ўсадзiць. А вось у рыззi, з кiем у руцэ, з мiрам на сэрцы - так апосталы хадзiлi невiдушчых у вiдушчых абарочваць. А сляпыя iмчаць на конях, у браню апранутыя, у шлемах з лiчынамi, у пальчатках, уцяжараных жалезам. Сам так гойсаў па наваградскiх i лiтоўскiх пуцявiнах, i браню апранаў, i глядзеў на ўсё скрозь дзве вузкiя шчылiны ў каванай лiчыне надта пыхлiвы быў, нiчога пра сiлу духоўную не разумеючы. Адурвае ўлада меча, як вiно, i цяжка ацверазець ад ап'янення крывёй...