Читать «Пампушка (на белорусском языке)» онлайн - страница 22

Настала пара абеду; яна не з'яўлялася. Нарэшце прыйшоў пан Фалянвi i паведамiў, што панi Русэ не зусiм здаровая, можна сядаць за стол без яе. Усе натапырылi вушы. Граф падышоў да карчмара i цiха спытаўся:

- Згадзiлася?

- Ага.

З прыстойнасцi ён нiчога не сказаў сваiм спадарожнiкам, толькi лёгка кiўнуў iм. Адразу ва ўсiх вырваўся глыбокi ўздых палёгкi, твары павесялелi. Люазо ўсклiкнуў:

- Д'ябал мяне вазьмi! Плачу за шампанскае, калi толькi яно знойдзецца ў гэтым доме!

На вялiкi жах панi Люазо, гаспадар неўзабаве прынёс ажно чатыры бутэлькi. Усе ўмiг парабiлiся надзвычай кампанейскiя i шумлiвыя; нястрымная радасць распiрала iх сэрцы. Граф быццам упершыню заўважыў, што панi Карэ вельмi прыгожая; фабрыкант кiдаў камплiменты графiнi. Гамонка вялася жывая, вясёлая, дасцiпная.

Раптам Люазо ўстрывожана ўскiнуў рукi ўгору i крыкнуў:

- Цiха.

Усе змоўклi ў здзiўленнi i нават у страху. Люазо прыслухаўся, загадваючы ўсiм памаўчаць, узняў вочы да столi, прыслухаўся зноў i потым прамовiў сваiм звычайным голасам:

- Супакойцеся, усё ў парадку.

Нiхто не адважыўся паказаць, што зразумеў, але ўсмешка мiльгнула на ўсiх тварах.

Хвiлiн праз пятнаццаць ён паўтарыў тую самую камедыю i праз увесь вечар узнаўляў яе неаднойчы; ён рабiў выгляд, быццам звяртаецца да некага на паверсе вышэй i дае яму двухсэнсоўныя парады, вывуджаныя з запасаў свайго комiваяжорскага досцiпу. Часам ён з уяўнай журбою ўздыхаў: "Беднае дзяўчо!"; альбо разгневана цадзiў праз зубы: "Прэч, прускi нягоднiк!" Некалькi разоў, калi, здавалася, нiхто ўжо i не думаў пра гэта, ён дрыготкiм голасам усчынаў лямант: "Годзе! Годзе!" - i дадаваў быццам самому сабе: "Хоць бы нам убачыць яе яшчэ жывую, хоць бы гэты паскуднiк не даканаў яе!"

Хоць гэтыя жартачкi былi дурнымi выхадкамi, яны забаўлялi кампанiю i нiкога не абуралi, бо абурэнне, як i ўсё астатняе, залежыць ад асяроддзя, атмасфера ж, якая спакваля ўтварылася ў заезным двары, была насычана фрывольнымi думкамi.

За дэсертам нават жанчыны сталi рабiць стрыманыя гуллiвыя намёкi. Вочы ва ўсiх разгарэлiся: выпiта было шмат. Граф, якi захоўваў велiчнасць нават тады, калi дазваляў сабе вольнасць, параўнаў iх становiшча з заканчэннем вымушанай зiмоўкi на полюсе, а iх пачуццi - з радасцю пацярпелых караблекрушэнне, якiя бачаць нарэшце, што iм адкрыўся шлях на поўдзень; параўнанне мела вялiкi поспех.

Развяселены Люазо ўстаў з келiхам шампанскага ў руцэ:

- П'ю за наша вызваленне!

Усе ўсталi i хорам падтрымалi яго тост. Нават манашкi паддалiся ўгаворам паняў i згадзiлiся прыгубiць пенiстага вiна, якога яны яшчэ нiколi не каштавалi. Яны абвясцiлi, што яно падобна на шыпучы лiманад, толькi яшчэ смачнейшае. Люазо падагулiў:

- Як шкода, што тут няма фартэпiяна: от бы кадрылю цяпер!

Карнюдэ за ўвесь вечар не прамовiў нi слова, не зрабiў нi руху; быццам апанаваны змрочным роздумам, ён толькi раз-пораз люта тузаў сябе за доўгую бараду, як бы намагаючыся яшчэ болей падоўжыць яе. Нарэшце, пад апоўнач, калi пачалi разыходзiцца, Люазо, якi ледзьве трымаўся на нагах, нечакана пляснуў Карнюдэ па жываце i сказаў непаслухмяным языком: