Читать «Трагедыя майго настаўнiка (на белорусском языке)» онлайн - страница 3

Дзецi гэтага старога хочуць таксама жыць. Можа, гэты сын яго, Ваця, нядаўна ажанiўся цi думае жанiцца, а стары бацька засланiў яму ў хаце свет.

Вось да чаго падобна гэта здарэнне.

Так гаварыў мой знаёмы. Падумаўшы трохi, ён яшчэ сказаў:

- Чалавек гэты навылет працяты хрысцiянскiмi разуменнямi. Ён адмаўляе ўсякую актыўнасць арганiзацыi. Для яго проста па-хрысцiянску камунiзм нейкая вышэйшая, невядома адкуль нараджоная iстота, якая вучыць iсцi i сама iдзе насустрач усiм бедным i бяздольным. Спадзявайся, значыцца, на гатовае. Сядзi рукi склаўшы i ўздыхай, пакуль нехта, навучаны камунiзмам, не прыйдзе i не прынясе збавення. Да гэтага ж трэба дадаць, што ён i хiтранькi, гэты чалавек; думаючы падкупiць вас, ён гаварыў тут пра нейкi для яго далёкi i незразумелы камунiзм.

- Аднак жа ён сам дзейнiчае; сам пачаў нанава жыць, супярэчачы дзецям, - пастараўся апраўдаць я свайго былога настаўнiка.

- Малая яго ў гэтым храбрасць - ён проста эгаiст ды, у дадатак, баязлiвы.

- А што ты хочаш ад яго, старога?

- Ад яго нiчога нiхто не хоча i не вымагае, толькi я падвожу яго пад агульны закон для такiх людзей - хто з iх больш правы: ён цi дзецi. Па-мойму, дзецi павiнны поўнаю жменяй чэрпаць жыццё, а ён - "пастолькi паколькi".

Я выслухаў майго знаёмага, i нядобрае пачуццё засталося ў мяне да яго. З аднаго боку, трагедыя чалавека, з другога - формула. I нядобрае пачуццё гэтае надоўга не пакiнула мяне, бо бачыў я шмат пiсароў, якiя складалi незлiчоныя анкеты абсалютна для ўсiх, самi ж нiколi ў iх не ўпiсвалiся. За вельмi малы час цэлы калейдаскоп iх, гэтых асоб i характараў, сiлком, без майго нават клопату, паказала мне сябе навылет. Адна шаноўная асоба запрасiла была раз мяне на абед. I я пайшоў, радасна чакаючы пачуць паважнае слова.

Аднак паважнага слова я так i не дачакаўся, бо слухаў увесь час усякую гаворку аб закулiсных справах адной вялiкае ўстановы. Пры гэтым лысiна паважнае асобы далiкатна блiшчала, i твар зрабiўся раптам мяккiм i добрым вiдаць было, што асоба папала ў сваю сферу! Другая, не менш паважная асоба, напоўнiлася раз вялiкiм жахам, калi я ў нейкай справе прапанаваў змянiць вельмi цяжкiя i надзвычайна невыгодныя метады адной работы на лепшыя.

Асоба прызнала прапанову вельмi добрай, старыя метады вельмi дрэннымi i новыя вельмi добрымi, аднак, з выглядам чалавека, пад якiм рушыцца свет, заўважыла:

- Вы забываеце, што тыя метады, якiмi цяпер карыстаемся, некалi былi праведзены ў жыццё.

- Дык што?