Читать «Студэнты апошняга курса» онлайн - страница 46

Думкі пайшлі зусім у другім кірунку. Спрэчка з самім сабою абарвалася.

Перад Русіновічам быў іх студэнцкі інтэрнат, новы шэры будынак у чатыры паверхі.

У сваім пакоі Русіновіч застаў аднаго Рака. Той нешта пакаваў у чамадан, відаць, збіраўся ў дарогу.

Русіновіч з крэктам распрануўся, павесіў у нішу свой шынель, выпіў шклянку вады і стомлена сеў ля стала.

— Чаго, Старча, такі невясёлы? — Рак павярнуў да яго свой буйны твар. Вялікі лоб яго быў чырвоны ад натугі.

— Ты, браце, назіральны стаў. Твая праўда. Мяне пабіў мой кіраўнік за дыпломную, ды не так ён, як я сам сябе. Ішоў і ўсю дарогу малаціў сябе. А тут ужо ля дому адзін таксіст зусім хацеў мяне дабіць. У жыцці так: калі ўжо пачнуць біць, то зацюкаюць.

Рак разрагатаўся — шчыра, ад душы, ажно Русіновічу самому стала смешна, бо такую вольнасць у Ракавым характары яму рэдка даводзілася бачыць.

Праўда, ён ужо даўно заўважаў, што Рак з ім паводзіць сябе натуральна, не залазіць у панцыр непрыступнасці, як пры Ярошку, Мальцу або нават Антановічу.

Былі выпадкі сапраўднай шчырасці паміж імі, калі Рак апавядаў пра сваё жыццё, пра бацькоў, пра сваю вёску. А недзе на другім ці на трэцім курсе паказваў фатаграфію. На Русіновіча палахліва пазіраў маленькі таўсцюк на крывых ножках, апрануты ў сялянскі каптанік. Яшчэ тады Русіновіч шукаў падабенства паміж тым малым і цяперашнім Ракам — і не знаходзіў. І другое таксама не ўкладвалася ў яго свядомасці: у дзесяць год Рак быў разам з бацькам у партызанах, не раз хадзіў у разведку, жыццё яго вісела на валаску. Русіновічу тады здавалася, што Рак траіцца: малы — адзін, партызанскі разведчык — другі, цяпер ён — трэці. Так, цяпер Рак — «прафесар», Рак — буйная галава з вялікім ілбом, радкавыя валасы, кволае цела інтэлігента.

Як час мяняе чалавека! Не так даўно было тое размеркаванне, Рак трапіў у аспірантуру — і адразу стаў іншым чалавекам: смялей стаў глядзець на свет, на жарт адказваў жартам, на слова — двума. Ён раптоўна неяк стаў самастойны і незалежны, а заместа нядаўняй сарамяжнасці пачала паказвацца звычайная бесцырымоннасць. Рак выступаў ужо ў чацвёртай асобе, яшчэ невядомай, яшчэ незнаёмай.

І, як ні дзіўна, у гэтых метамарфозах сябра Русіновіч, хоць і не ў такім яркім варыянце, пазнаваў самога сябе! Як цяжка родзіцца на свет чалавек і як доўга ён вучыцца хадзіць прама!

Русіновіч падышоў да Рака, нагнуўся над ім:

— Мо табе памагчы?

Рак паспешліва закрыў чамадан.

— А ты, Прафесар, здорава перамяніўся за апошні час.

Рак сеў на свой ложак.

— Я не мяняюся. Я заўсёды быў такі.

— Мо і быў, ды маўчаў.

— Дакуль можна маўчаць? Хопіць, што вы пяць гадоў кпілі з мяне.

— Прафесар, што ты гаворыш? Хто цябе крыўдзіў?

— Калі ты не памятаеш, то я не забыўся.

— Перастань, ты часам не разумеў жартаў.

— Добрыя жарты! Катку жарты — мышцы смерць. Ты на маім месцы быў бы не лепшы.

— А хіба я карыстаўся прывілеямі?

— Не кажы, цябе яны баяліся. У цябе моцныя кулакі.