Читать «Між роспаччу і надзеяй» онлайн - страница 261

Так пачуваўся я, выходзячы з Дому Урада, у той шчасьлівы дзень на пачатку вясны, так думалася мне, так верылася, так дыхалася. І не хацелася, аніяк не хацелася думаць і дыхаць іначай! Вядома ж, гэта быў міг узьлёту да нябёс — міг адключэньня ад рэчаіснасьці. Але калі ты маеш жывую душу і сэрца, — такі настрой доўга трываць ня можна. І ён закончыўся літаральна праз ноч, бо рэчаіснасьць мяне чакала ўжо назаўтра ж у зале. Сесія падступала да пытаньня аб прэзідэнцтве — пытаньня, якое мяне турбавала і трывожыла надзвычай. Усё ў ва мне пратэставала супроць прэзідэнцкай формы кіраваньня дзяржавай, усё падказвала, што для нас. для Беларусі, — гэта шлях пагібельны. І на двух пасяджэньнях Прэзідыуму — ужо ў апошні месяц я рашуча выказаўся супроць. Але са мной пагадзіўся адзін А. В. Сасноў, усе астатнія члены Прэзідыуму ВС як бы і не зрэа­гавалі — маўляў «дзівак — паэт, што ён патрабуе? Ды мы ўжо рыхтуемся віншаваць Прэзідэнта, нам ня церпіцца хутчэй падкінуць яго на руках угору, бо ён будзе наш. Мы ўжо ведаем — хто!..» Праўда, як паказаў найблізкі час, адны ведалі і зьбіраліся віншаваць аднаго, другія — зусім іншага. Адны прамахнуліся адразу ж — у дні выбараў прэзідэнта, другія — трохі пазьней, але больш драматычна і нават трагічна...

З увагі на надзвычайную важнасьць пытаньня, галасаваньне за тры разьдзелы аб прэзідэнцтве праводзілася па імянных бюлетэнях. Каб ведаць «злачынцаў» — праціўнікаў прэзідэнцкай формы кіраваньня — паімённа. Вечарам на тэлебачаньні старшыня падліковай камісіі дэпутат В. І. Ганчар абвясьціў вынікі галасаваньня. «Супраць» прагаласавалі дэпутаты апазіцыі начале з З. Пазьняком і... дэпутат Н. Гілевіч. Ганчар палічыў патрэбным даць свой высакамерна-іранічны каментар да майго «супраць». Гэта ж трэба: член Прэзідыуму, старшыня пастаяннай камісіі ВС — і такі недарэка, такі палітычна непісьменны! Ах, мілы, мілы Віктар Іосіфавіч, сумленны і мужны чалавек! Як табе хацелася, табе і некаторым тваім сябрам, каб у Беларусі быў прэзідэнт! Ды не прадстаўнічы, як у Германіі (ці як каралева ў Англіі), а надзелены ўсёй паўнатой улады кіраўнік дзяржавы. Хацеў бы я сёньня паўспамінаць з табою тыя дні, але — дзе ты?

Назаўтра супрацоўніца газеты «Наша слова» Ірына Крэнь узяла ў мяне вялікае інтэрв’ю наконт апошніх падзеяў у Вярхоўным Савеце (было апублікаванае ў нумары за 30 сакавіка).

Пытаньне: «Якія Вашы палітычныя прагнозы на бліжэйшы час? Чаго нам далей чакаць ад Вярхоўнага Савета, калі Канстытуцыя прынята цалкам?»

Адказ: «Цяпер, відавочна, будзе яшчэ прыняты закон аб прэзідэнцкіх выбарах, і з той хвіліны, як ён будзе прыняты, пачнецца барацьба за пасаду прэзідэнта. Нічога добрага ад гэтай барацьбы я не чакаю. Асабіста я супраць прэзідэнц­кай формы кіраваньня, таму і не галасаваў імянным бюлетэнем за тры разьдзелы Канстытуцыі. Нам лепш мець формай дзяржаўнага кіраваньня парламент, дзе, дасьць Бог, збярэцца дастаткова сьветлых разумных галоў, якія і будуць вы­працоўваць законы, а ўрад будзе строга гэтыя законы выконваць. Баюся, што прэзідэнт у нас хутка ператворыцца ў таго «бацьку з палкай», пра якога яшчэ Аляксей Талстой у сваёй «Истории государства Российского...» пісаў, маючы на ўвазе Пятра I: «Он молвил: мне вас жалко, Вы сгинете вконец. Но у меня есть палка, И я вам всем отец!» Пры нашым узроўні культуры і грамадскай маралі атрымаць такога «бацьку з палкай» — небясьпека зусім рэальная. (...) Баюся, што ў нашай сёньняшняй сітуацыі пераможа на прэзідэнцкіх выбарах той, хто ўсю сваю прадвыбарную праграму пабудуе на сьпекуляцыі сацыяльнымі бедамі нашых людзей, на сацыяльнай дэмагогіі. Нічым так лёгка не заваюеш душу і сэрца беднага, няшчаснага паўгалоднага чалавека, як сацыяльнай дэмагогіяй. Мы ведаем гэта з гісторыі.» І далей: «Ёсьць небясьпека, што ў нас на прэзідэнцтва можа прабіцца вельмі нядобры чалавек, які ў сацыяльнай дэмагогіі стрымліваць сябе ня будзе, абяцаньняў будзе даваць шмат: «Вот давайце зломім-скрышым гэтых баламутаў-дэмакратаў, расправімся з імі канчаткова, навядзем парадак, і ўсё ў нас будзе выдатна!» А на аснове чаго будзе гэтае «выдатна»? На аснове тэрору? Калі ня будзе каму сказаць слова праўды, тады лёгка будзе здаць краіну з усімі яе багацьцямі суседняй дзяржаве».