Читать «Сірочы хлеб» онлайн - страница 23

Дзед усміхнуўся хітравата:

— Няхай ужо лепей па снеданні. А то нешта пад лыжачкай смокча…

— Вы не бойцеся, — я так буду чытаць, што вы ўсё зразумееце. Добра?

I так хочацца хлопцу, каб і стары даведаўся пра тых, што ў кнізе, пра сапраўдных людзей з той Польшчы, што там вунь — далёка на захадзе! I пра такіх, як пані Мар’я… Не, пра яе, пра гэты надпіс на кнізе ён не скажа і дзеду. Нікому не сказаў і нікому не скажа…

— Дык што, дзеду, пачытаем?

— Хіба, можа, пасля. Нешта мне, брат, зноў захацелася душу сваю пагладзіць.

Стары палез рукой за пазуху.

— Тады, дзеду, іграйце адразу вясёлае! Добра?

Дзед Мікіта, трымаючы перад тварам сваю «пісклю», усміхнуўся, — ужо без хітрасці, а неяк крыва.

— З песні, Даніла, слова не выкінеш, — сказаў ён, — а плачучы — рота ніхто не паправіць.

Над лугам загаласіла — той самай жніўнаю песняй — жалейка. Сіратлівая, сумная песня!..

1942–1956

Примечания

1

Жабрáк — бядняк, які жыў з міласціны.

2

Солтыс — сельскі стараста ў Заходняй Беларусі.

3

Кулáк — багаты селянін, які трымаў беднякоў, што працавалі на яго.

4

Байкот — тут: адмова танцаваць і размаўляць.

5

Хадзіць у зажон — наймацца на працу жаць жыта.

6

Чымборык — тут: матуз, завязка ад фартушка.

7

Чвáртэк — чацвер.

8

Ідзі сюды, не бойся.

9

Там ёсць таксама рыбы.

10

У краме, якая называецца «Нёман».

11

Буквар.

12

Вудзіў Янэк да паўдня,

Маючы дарэмную ахвоту…

13

Адрына — гаспадарчая пабудова, дзе захоўваліся сена, салома, інвентар.

14

Загумéнне — месца за гумнамі.

15

Бязмéн — рычажныя або спружынныя вагі.

16

Булавá — дубінка з патаўшчэннем на канцы ў выглядзе шара, васьмігранніка, якая служыла даўней зброяй, паліца.

17

Асілак Машэка — вобраз з народнай легенды, які выкарыстаў Я. Купала ў паэме «Магіла льва».

18

Жыць у прымах — жыць пасля жаніцьбы ў сям’і жонкі.

19

Секвестрáтар — падатковы чыноўнік, які адбірае маёмасць за няўнесеныя падаткі.

20

Праве ўшысцы — амаль усе, пшынаймней — прынамсі, заўрацаць — марочыць.

21

Не скажаш? Думаеш, я сам не ведаю? Ідзі зноў у свой куток!

22

Рáжка — драўляная круглая пасудзіна з ручкамі, у якой замешвалі корм свінням.

23

Бальшавіцкія шчаняты! Прэч! I вам у турму захацелася?

24

Паўморга — старая мера плошчы, роўная 0,35 га, у Польшчы і Літве.

25

Каталáжка — турма, месца змяволення.

26

Гмíна — цэнтр самай дробнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі ў Польшчы.

27

Пастарунак — паліцэйскі ўчастак.

28

Сахóр — жалезныя вілы для накладвання гною.

29

Мігдáл — міндаль. Думаць пра нябесныя мігдалы — марыць пра нешта недасяжнае.

30

Бурнос — від жаночага паліто.

31

Крук — крумкач.

32

Няхай жыве!

33

Прыдурак, прахвост і асёл.

34

Цэсаж — імператар.

35

Круль — кароль.

36

Годзе! Годзе, прыдурак.

37

Хопіць.

38

Абора — вялікае памяшканне для жывёлы, кароўнік.