Читать «У добры час» онлайн - страница 57

— Калі ласка... У кішэнях няма, але ў сумцы заўжды.

Да папярос цягнуліся мазолістыя пальцы, і каробка ўмомант пусцела.

— Бач, для сябе ты знаходзіш, а для пайшчыкаў...

— Гольдзін, ты ў Сямёна самасад закупі. На год гандляваць хопіць. Адразу план выканаеш...

— Ты-б хоць гэты цуда-хамут замяніў другім... А то ён ужо вочы ўсім намазоліў...

— Атрох з Выселкаў, падпіўшы, браўся нашу краму ў сажалку зацягнуць...

— А ён можа...

— Глядзі, Гольдзін...

— Смейцеся, смейцеся... Праз месяц такі зруб прывязу — пальчыкі абліжаце...

— Доўга ты яго рубіш...

— Ды ад зруба да крамы з тваімі тэмпамі, што ад Сямёна да Уліты.

Адзін толькі чалавек ніколі не прысутнічаў на гэтых сходках, пазбягаў нават заходзіць у такі час у краму, — Васіль Лазавенка. Ён не аднойчы абурана гаварыў Ладыніну і Гольдзіну:

— Што за дурная прывычка збірацца ў краме і мянташыць языкі. Лепей-бы каля гаспадаркі што зрабілі...

Ладынін хаваў у вусы ўсмешку і маўчаў. Гольдзін, як заўсёды, згаджаўся:

— Я таксама думаю так, Васіль Мінавіч.

Васіль злаваўся.

— Ну, і двудушны ты чалавек, Гольдзін. Ты-ж там — першы завадатар... Вось забяру калгасную будыніну, гандлюй тады — дзе хочаш...

— Не дазволяць, — мякка заўважаў Гольдзін, пакорліва схіляючы галаву...

— Хто?

— Калгаснікі...

Васіль зайшоў у краму ў самы разгар жывой і цікавай гутаркі. Брыгадзір трактарнай брыгады Міхайла Прымак расказваў цікавыя моманты з часоў калектывізацыі.

Васіль купіў карабок запалак, закурыў, неяк непрыкметна для сябе сеў на вагі і пачаў слухаць, скупа ўсміхаючыся. Але Ладынін раптам прыкмеціў дзіўную змену ў настроі слухачоў: яны ўраз страцілі цікаўнасць, пачалі гаварыць аб іншым, купляць розныя дробязі ў Соні і неўпрыкметак па адным пакідаць краму. І калі амаль нікога не засталося, прастадушны і шчыры Прымак засмяяўся.

— Сілё-он!.. Ні слова не сказаў і ўсіх разагнаў. У цябе, Вася, як у суровага свёкра...

Ладынін нахмурыўся.

З крамы вышлі разам. Па гасцінцу пайшлі ўніз, паўз школу і больніцу да рэчкі.

У апошні час яны прагульваліся тут удвух часта — вельмі зручнае месца для задушэўных, шчырых размоў. Цяпер-жа доўга ішлі моўчкі.

Зноў у паветры кружыліся рэдкія сухія сняжынкі, пушыстымі цёплымі зоркамі садзіліся на рукі і ўмомант раставалі. Неба захутала суцэльная нерухомая хмара. Здавалася, што ў паветра нехапае сілы зрушыць яе.

— Што гэта ты людзей разагнаў? — спытаў урэшце Ладынін.

— Я? Я слова не вымавіў.

— А людзі разышліся.

— Значыцца, пара было разнесціся.

— Ды не. Праз цябе.

— Што-ж, спалохаліся мяне ці што? Збіраюцца-ж ў маёй хаце штовечар і, здаецца, ніхто не баіцца.

— Тут ведалі, што ты супраць гэтых збораў.

— І правільна.

— Па-першае, я не лічу гэта правільным. Каму якая справа, дзе людзі збіраюцца пагутарыць, пажартаваць? Але самае галоўнае, што мяне хвалюе: чаму разышліся? Прысутнічаю я, стары чалавек, урач — і нічога. А з табою-ж звычайна ўсе калгаснікі на «ты»... І раптам, твая маўклівая прысутнасць прымушае іх, нібы вучняў, разбегчыся. Што гэта: найвялікшая павага ці што іншае? Вось над чым я задумаўся.