Читать «У добры час» онлайн - страница 29

А праз гады два-тры ўжо на кожным вяселлі, на кожных хрэсбінах, за кожнай выпіўкай людзі чулі ад Шаройкі:

— Не памыляецца той, хто не жыве. Але... Хто не жыве. Жывы чалавек заўсёды памыляецца. Вось возьмем мяне... У калгас не хацеў ісці, баяўся... Ці-ж не дурань 6i.iv? Падумайце толькі... Кажане, тады многія не разумелі? Яно так, вядома... Але-ж былі людзі, што разумелі і паперад усё бачылі... Бачылі, што без калгаса не будзе нам жыцця. Марнелі-б кожны на сваёй палосцы, ды кулакоў расцілі-б...

Няўрымслівы, гарачы Антон Лескавец часта не стрымліваўся і гаварыў яму ў вочы:

— А з цябе першага кулак вырас-бы...

Шаройка баяўся з ім спрачацца, ніколі не выдаваў сваёй крыўды і заўсёды згаджаўся...

А што ты думаеш, Антон Захаравіч, усё магло быць. Ён, калгас, і характар чалавечы ламае, псіхалогію, як гавораць вучоныя, перарабляе. І я вось адчуваю, што зусім другім чалавекам зрабіўся. Зусім, брат, перамяніўся.

А потым паступова і Лескавец забыў пра яго «зацяжное» ўступленне ў калгас, перастаў папракаць. І зноў Шаройка набыў славу лепшага гаспадара, ужо калгаснага. Чатыры гады перад вайной ён быў брыгадзірам, і брыгада яго заўсёды была першай. Гэтага не мог не цаніць старшыня калгаса Антон Лескавец. Праўда, і ва ўласным доме ў Амяльяна Дзянісавіча парадак быў не горшы. Але хто цяпер мог папракнуць яго гэтым? У багатым калгасе — заможныя і калгаснікі. Не адзін ён такі ў вёсцы! І аб сям'і яго ніхто дрэннага слова не мог сказаць. Працавітая і шчырая была сям'я. Усе дзёці паспяхова канчалі школу і ўсе чацвёра адзін за адным выязджалі на вучобу ў горад. А ад гэтага яшчэ больш вырастаў аўтарытэт бацькі.

... Загад аб эвакуацыі жывёлы Лескавец прывёз уначы. Па дарозе з раённага цэнтра дамоў старшыня абдумваў план эвакуацыі. Назначыў пагоншчыкаў. Кандыдатуру адказнага за ўвесь калгасны статак узгадніў яшчэ ў райкоме. Таму, не заехаўшы нават дамоў, ён накіраваўся да Шаройкі.

Амяльян Дзянісавіч спаў на вышках, на сене, апрануты і з бярданкай, як і многія другія калгаснікі ў тыя дні, калі ў наваколлі ўжо лавілі варожых парашутыстаў. Дачка паклікала яго. Ён злез, як заўсёды, не спяшаючыся, пры святле месяца абабраў з суконнай паддзёўкі сена, санліва прывітаўся, прапанаваў закурыць. Лескавец адмовіўся — не было часу — і адразу-ж, нават не прысеўшы, пачаў гаварыць аб справе.

— Цябе назначаем адказным. Чалавек ты разумны, гаспадарлівы. І райком падтрымаў...

Шаройка адказаў не як звычайна, — падумаўшы, разважыўшы, а адразу, нават не даўшы Лескаўцу скончыць:

— Не, дзякую, таварыш старшыня. У мяне свая гаспадарка, дзеці. Ды і чалавек я, — ён пашукаў апраўдальнага слова, — стары, слабы...

Антон Лескавец ажно задыхнуўся ад раптоўнага прыліву злосці і крыўды за сваю памылку. Ён павольна нахіліўся да Шаройкі і доўга маўчаў, потым працягла выдыхнуў яму ў твар:

— Су-укін сын! — і больш нічога не сказаўшы, павярнуўся і шпарка вышаў з прасторнага, абнесенага высокім парканам Шаройкінага двара.