Читать «Добры анёл беларускасці (Штрыхі да партрэта Ніны Іванаўны Гілевіч)» онлайн - страница 6

Уступныя экзамены абітурыентка Ніна Кавалёва здала бліскуча. Што будзе залічана на вучобу — няма ніякага сумнення. Настрой — як на сёмым небе. Але гэта ў яе — ніякіх сумненняў, а ў рэктара БДУ дацэнта Івана Чымбурга сумненні ўзніклі. Паглядзеў ён на вынікі конкурсу, на прахадны і непрахадны бал на філфаку — і прызадумаўся: на рускае аддзяленне не ўсе і з моцнай «чацвёркай» праходзяць, а на беларускае — і з дохлай «троечкай» будуць залічаны, нават недабор атрымаецца. I рэктар наважыўся выправіць сітуацыю, бо як жа так: моцных абітурыентаў адпраўляць дадому, а слабакоў набіраць ? I ўзяўся за справу сам асабіста. На гэтак званым субяседаванні павёў з такімі, як Ніна, выпускнікамі беларускіх школ агітацыйна-прапагандысцкую гутарку: «Чаму вы падалі дакументы не на беларускае аддзяленне? Вы ж з вёскі родам, чаго ж вы цураецеся роднае мовы? На беларускім аддзяленні ў вас будзе перавага, бо будзеце ў поўным аб'ёме вывучаць і рускую мову і літаратуру. I ў дыпломе будзе запісана: спецыяльнасць — беларуская мова і літаратура і руская мова і літаратура».

Пасля, успамінаючы тое «субяседаванне», Ніна Іванаўна прызнавалася: «Асабліва балюча мяне зачапіў папрок, што я выракаюся роднай мовы. Гэта было зусім нечакана для мяне, бо раней я ўвогуле ніякіх размоў аб нігілістычных адносінах да беларускай мовы не чула. Аб адносінах як выказе пэўнай грамадзянскай пазіцыі. Усё было прасцей, на побытавым узроўні. Да ўзроўню свядома палітычнага дойдзе пазней, у гады вучобы, утым ліку і дзякуючы аднаму маладому паэту...» Прапанову рэктара абітурыентка Ніна Кавалёва прыняла, заяву перапісала заднім чыслом нанава. З юрыдычнага пункту гледжання была ўчынена несправядлівасць—абітурыентку, хай сабе і сродкамі агітацыі, а ўсё ж прымусілі да згоды. Але, можа быць, менавіта гэтая несправядлівасць і паспрыяла таму, пра што пойдзе размова далей — у наступных крэсках ?

ДРОБНАЕ ЛІРЬІЧНАЕ ХУЛІГАНСТВА

У БДУ я прыйшоў з цвёрдым намерам набрацца ведаў. Таму з першага дня лекцыі слухаў уважліва і вельмі дакладна заканспектоўваў іх — балазе меў ужо немалы, набыты ў педвучылішчы, навык. Пісаў я тыя свае канспекты і дробна-дробна, і густа-густа — як макам радочкі ўсыпаны, хоць праз лупу чытай! Ад чаго пайшло ў мяне такое пісанне? Перадусім — ад беднасці. У пасляваеннай школе быў вымушаны эканоміць кожны квадратны сантыметр паперы, у педвучылішчы гэты разлік працягваўся. I ва універсітэце таксама.

...Скончыўся кароткі, між дзвюма гадзінамі адной пары, перапынак, і мы ўсе, паўсотні першакурснікаў беларускага аддзялення, рушылі з вестыбюля і калідораў у аўдыторыю — слухаць далей лекцыю дацэнта Майсея Грынблата па беларускай фалькларыстыцы. Саджуся за парту, на сваё месца, дастаю «самапіску», кідаю вокам на сшытак, які, натуральна, ляжаў разгорнуты, бо будзе ж працяг канспектавання, і — што такое? Што гэта такое? Хто гэта, які нягоднік, так нахуліганіў? Ніжэй запісанага мною тэксту, заняўшы ўсю палавіну старонкі, красаваўся здаравенны, размашыста разагнаны тоўстым пяром у бакі «зэт», з нахабнасытай «перакладзінай» пасярздзіне. Ну дакладна такі, які ставяць у канцы дакумента — якога-небудзь акта ці вопісу, толькі павялічаны мінімум у дзесяць разоў. Мне гэта, канешне ж, не спадабалася. Па-першае, сапсавана палавіна старонкі, а па-другое, што гэта за непавага да гаспадара сшытка?