ВЯЛІКІ РУХТак, толькі ён - Алесь Яскевіч,Спасцігшы эры нашай дух,Сумеў дадумацца і скеміць,Як разгарнуць вялікі рух.Хадзіў ён неяк на дасвецціСярод сядзіб сяброў сваіхІ хоць упоцемку - прыкмеціў:Як добра хрэн расце ва ўсіх!І праняла яго здагадка:А што, каб творчасці ўзамен,З усёй энергіяй на градкахМы пачалі разводзіць хрэн?Былі б на выручку надзеі:Той хрэн вазілі б прадаваць,Хто піша ў нас не для ідэі,А каб капейчыну ўварваць.Каб рух такі мы разгарнуліІ ўсе адчулі ў хрэне смак -Мы б гэтым самым адвярнуліАд пісаніны шмат пісак!..Сваю ідэю ён назаўтраУ штаб пісьменнікаў занёс.Там ухапіліся з азартам -Адзінадушна і ўсур'ёз.- Склікайце пленум, - буркнуў лідэр,Хай гуртам вырашыць актыў...Мужык учэпісты Дайліда«Мыслю» падаў у калектыў:- Каб зацікавіць лепей хрэнамІ новай справе даць размах -Я раю вам правесці пленумУ лысагорцаў у гасцях.- Цудоўна! Пленум на прыродзе!На выязным і п'ецца лепш!..І вось праз тыдзень па дарозеНяспешна рухаўся картэж.У галаве - чатыры «волгі»,За імі - рафікі ўпадскок,А замыкаў картэж той доўгіСакратароў бранявічок...На традыцыйную палянку,Дзе ладзіць сходкі Гарулёў,Як старажыл, вясёлы зранку,Праўленцаў гурт Няхай прывёў.Кароткі ўступ зрабіў намеснік:- Мы дапусцілі ў працы крэн.Нам трэба ўрэзаць прозу, песніІ частку сіл пусціць на хрэн.Раней, чым прымем пастанову,Узгоднім думкі ў добры час.Давай, Змітро, пачні размову:Ты самы смелы сярод нас.Змітрок рыўком прайшоў наперад,Адкашляў хрыпку на хадуІ з развароту, без паперак,Абрынуў шквал на грамаду:- Ну, што скажу я? Хрэн у вершахІ хрэн у прозе - хрэн адзін.А ў манаграфіях навейшыхМы і такога не дадзім.І калі мусім мы заняццаПраблемай хрэнаразвіцця,Дык гэта - скажам шчыра, братцы, -Не ад вясёлага жыцця.Зайдзіце самі ў дзень суботніЗ кнігарні прама на базарІ параўнайце, што ахвотнейБяруць: ці хрэн, ці наш тавар?Ахвотней хрэн купляюць жонкі!Хрэн проста з рук ірвуць яны,А калі корань тоўсты, ёмкі -Дык не пытаючы цаны!..Таму я згодзен з прапановай:Чым кніжкі дохлыя тварыць,Дык лепш з плантацыі хрэновайДаваць хоць нейкую карысць...І тут жа ўстаў Арочка з кульбай,Усхвалявана сапучы:- А калі ўвесь надзел пад бульбай?І паўкаша ў адным карчы?Кароткай рэплікай ДзюбайлаСсадзіў Арочку з капытоў:- І так, бульбянікі, нядбайнаНагадавалі жыватоў!- Ты на каго намёкі робіш? -Зірнуў Сцяпан з-пад акуляр.- Вядома, хрэн - зусім не дробязь,Але ж і талент - божы дар.Калі ўжо трэба гэта мера -Ёсць выйсце іншае яшчэ:Паслаць на хрэн пенсіянераў -Усіх, хто выпісаўся ўшчэнт!..Тут узарваўся Асіпенка:- Сматря якей пенсіянер!Другі - як ссохлая апенька,А ў пісанні даець прымер!..Тады з радоў, з канца аднекуль,Падняўся рыжы здаравяк,Падобны вельмі на Дайнеку,А на Дайліду - аніяк.Паколькі быў ён незнаёмы,Усе рашылі: прадстаўнік.І стала ціха-ціха ўмомант:Ну, як жа ён у справу ўнік?І гаркнуў рыжы: - Пустадомкі!Спыніце гэту балбатню!Бо як вазьму цурбэлак ёмкі -Як пацукоў вас разганю!Пакуль пустою гаварыльняйВас тлумяць лекары навук -Няздары з п'янай камарылляйСвае тамы здаюць у друк!..Сказаў - і тут жа з касагоруСпакойна рушыў у сасняк.Нібы прыбіты громам, форумНе мог апомніцца ніяк.Намеснік зекрыў на ЛяксеяІ мармытаў: - Адна Вярба,Адна Вярба ў нас так умее...Рух праваліўся - нам труба!Ляксей уставіўся ў Гамолку:- Хто гэта збэсціў нас, скажы?Ты знаеш нашу ўсю суполку:Ці ён пісьменнік, ці чужы?Устаў Гамолка, дзядзька порсткі,І ўсіх, як доўбняй, аглушыў:- Паэт Францішак Лысагорскі!Калі хлушу - каб я так жыў!- Вядзьмак?! - жахнуліся праўленцы.- Вядзьмак?! - азваліся кусты.Ва ўсіх затрэсліся каленцы,Ва ўсіх раскрыліся раты.Народ знямеў. Але праз хвілю:- Дагнаць! Дагнаць! - узняўся крык.- Злавіць і збегаць па Марылю:Хай зробіць гаду чык-чырык!..- Дагнаць і ўзяць пад ногаць гніду! -Намеснік грукнуў кулаком.- Даверым місію Дайліду:Вярнуцца толькі з Ведзьмаком!- А дзе вы бачыце Дайліду? -Гукнуў нясвіжскі пасланец.- А той вунь, чырванню наліты?- Во гэны? Гэна ж Мыслівец!Намеснік зіркнуў на ГамолкуІ тут жа коршунам уссеў:- Ты што ў Саюз нагроб без толку?Як на адзін капыл усе!..- А дзе Дайліда? - Бачыў сведка,Як сёння ўранку, сам не свой,Без чаравікаў, у шкарпэтках,Ён пёр на Слуцак пехатой.- Гардзіцкі ёсць? - У хрэнаводаўДля кніжкі інтэрв'ю бярэ.- Ну, а Рыбак? - На агародахДзесь выступае па Бюрэ.- Заві хоць Ставера-халеру!- Няма таксама, як на грэх:Пакавыляў мяняць кватэру,Каб барыша ўзяць за паверх.Намеснік вылаяўся з гора:- Ну, і работнічкі ў мяне!Які ты з імі рух разгорнеш?І тут правал па іх віне!..І ён зрабіўся сумны-сумны:- Цяпер пракляты той ВядзьмакЗ усіх нас выцягне гізунды,Ох, і паздзекуецца ўсмак!..Чыгрынаў чмыхнуў раззлавана:- Не разумею - што за страх?Пішыце добрыя раманы -Ні чорт не ўшчуне, ні алах!Пасля чамусьці глянуў раптамНа фотамайстара Крука:- Ці ты хоць пстрыкнуў апаратам?Схапіў на плёнку Ведзьмака?- Ды не, таварышы праўленцы, -Сказаў, збянтэжыўшыся, Крук.І ў гэты момант Татур лейцыУ кіраўніцтва вырваў з рук.- Хоць праваліўся рух ганебна,Ды ў гонар сходкі выязнойНам дзербануць усё ж патрэбна.Прашу, таварышы, за мной!..І з крэктам, стогнучы, з адышкай,Усе палезлі на гару,Дзе між кустоў, пад самай вышкай,Быў разасланы ўжо абрус.І хоць з гары амаль да МінскаБылі відаць шанхаі дач -Ім асляпіла вочы «Пліска»,Бо кожны з іх быў закладач.Як зазірнулі дружна ў шклянку -За хрэн схапіліся скарэй.- Ах, гэткі рух звялі на п'янку! -Сказаў, смакуючы, Андрэй.- Пазбавіць закусон прыправы -Што з песні выкінуць рэфрэн.Для нашай справы, як для стравы,Патрэбны перац, соль і хрэн!..- Сачы за гэным, за нясвіжскім, -Шапнуў суседу гаспадар, -Каб ён не свіснуў пляшку «Пліскі»,Як у Нясвіжы - «Сонцадар».- Я, проша пана, не для варты:Я - на будоўлі інжынер!- Ты естась гіцаль, ніц не варты!Ты - фуражыр і кватар'ер!- Но, но, пся крэў, не надто глосьно!Не велькі пан ты тутай сам!..Сп'яна прамовіў хтосьці злосна:- А ўсё ж Вядзьмак патрэбен нам!..Тут Караткевіч рухам звыклымНасупраць сонца ўзняў бакал:- Дык і давайце, хлопцы, лыкнемМы за здароўе Ведзьмака!Вядома, праўда вочы коле,Ды без яе, скажу вам я,Нічога людскага ніколіНе выйдзе з нашага рая.Пакуль не станем як належыцьЦаніць сумленнасць у сабе -Вядзьмак не кіне нас драпежыць:Не гэты - іншы дадзяўбе!..Калі й апошні высах келіх,Не давяраючы нагам,З гары, як дзеці на партфелях,З'язджалі ўсе пад шум і гам.Сукі калолі ў бок, як пікі,Сухія шышкі дралі брух...І гэта быў хоць не вялікі,І хоць уніз - а ўсё-ткі рух!
