Читать «Тры жыцці княгіні Рагнеды» онлайн - страница 9

Бадай што, толькі адна непрыемная думка выспела ў князя з роздуму пра Ўладзіміра і Яраполка, і датычыла гэтая думка ўласных сыноў, якім выпадзе па ягонай смерці ці гібелі княжыць у Полацкай зямлі, і зразумела, што старэйшы, Усяслаў, возьме вярхоўную ўладу, а Брачыславу прыйдзецца слухаць братава слова. Аднак братава воля - не бацькоўская. Раптам пажадае ён адлучыцца з сваім удзелам, і тады развядзе братоў нянавісць, і пачнецца вайна, як было ў Яраполка з Алегам, а цяпер - з Уладзімірам. Князь, сумуючы, паклікаў сыноў і растлумачыў сваю апаску.

- Ці бачылі вы, - сказаў ён, змрочна разглядаючы сваіх наступнікаў, - як перайначваецца чалавек, які болей за другіх адпіў з бражнай чары. Ці ён, як свіння, падае ў лужыну пасярод вуліцы на смех людзям, ці вар'яцее, буяніць і суседзі ўтаймоўваюць яго кулакамі. Хто прывучаны да чары, той ужо не саромеецца і разам з свіннямі спаць, і згодны быць збітым...

Сыны, хоць і нарадзіліся з розніцай у год, былі падобныя, як блізняты: абодвы рослыя, сінявокія, русявыя, толькі ва Ўсяслава плечы шырэйшыя і першы пушок ужо прыкметна цямнеў над верхняй губой. Абодва, слухаючы бацьку, дружна і быццам кемліва ківалі, але менавіта падобнасць іхнай увагі і аднолькавасць іх позіркаў і кіўкоў не падабаліся князю Рагвалоду; ён думаў, што аднолькавыя душы запатрабуюць пазней і роўнай улады, ды за адным сталом два князі не гаспадараць - непазбежна пачнуць піхацца...

- Вось і ўлада - падобная на віно, - казаў Рагвалод, - дурманіць слабую, маладую галаву, і хочацца ёй яшчэ, болей, болей... Ды ўлада - гэта кроў! Таму і трымаю вас пры сабе, хоць мог бы пасадзіць для княжацкага вопыту ў Менск, Крэва, Нямігу, Лагойск. Але там хутка пачуеце вы смак загадаў, аблытаюць вас хітруны, ачарсцвееце і пачняце зайздросціць адзін аднаму пры поспехах, а потым ты, Брачыслаў, адмовішся слухацца Ўсяслава, і захочацца вам, каб рассудзіў вас меч...

Тут браты дазволілі сабе рух нязгоды з бацькам, але ён рашучым узмахам рукі прымусіў іх не пярэчыць.

- Мудрасць гэта не новая і не мая, - сказаў Рагвалод. - У кожным калене выпрабоўвалася, і ўсе пра яе забываюць. Вунь, Яраполк, Алег, Уладзімір таксама разам пад дажджом бегалі, а сёння над адным ужо курган насыпаны, а два другія мараць адзін аднаму горла перагрызці, як воўк сабаку. Па-іншаму яны і не вырашаць. Так і для кожнага з вас братаў кадык можа стаць прывабнейшым за варожы... І тады ўсё забудзецца, усё знікне з памяці: бацька, маці, вашыя гульні, гэтая хата, дзе разам раслі, - усё раструшчыце...