Читать «Тры жыцці княгіні Рагнеды» онлайн - страница 35

І Рагнеда зачасціла на капішча, дзе стары вяшчун запальваў у пагодныя дні агонь перад ідалам Рода. І агонь, і бажаство менш займалі Рагнеду; прывабліваў яе стары - ён ведаў законы лёсу і ўмеў прачытаць яго знакі на людзях. Яна адчувала ў ім непахісную стойкасць і таямніцу адважнасці. Стары стаяў ля агню такі ж суровы і мудры, як Род, і праніклівы, шчыры яго позірк адкрываў у языках полымя нешта невядомае людзям.

Іншым днём Рагнеда прыносіла ахвяру - старую курыцу ці куранё. Вяшчун моўчкі рэзаў ім горла і кідаў у вогнішча. Аднойчы ён спытаў:

- Чаго просіш у багоў, княгіня?

- Здароўя аднятым дзеткам, - адказала яна.

Вяшчун не ўхваліў.

- Няўжо думаешь, багам ёсць справа да вас? Што мы, што дрэвы - роўна жывём, а яны не просяць.

- Нашто ж ахвяра? - здзівілася Рагнеда.

- Каб яны бачылі, што вы не ведаеце лёсу.

- А калі я ведаю свой лёс? - спытала яна. - Тады як?

- Ніхто не ведае, - сказаў вяшчун. - Наш лёс - напалову чужая воля. Рабі сваё, княгіня, а нехта даробіць астатняе...

А што сваё рабіць, думала Рагнеда. Што я рабіла? Што я спраўдзіла як княгіня? Нараджала дзяцей - вось уся мая справа. Потым спрабавала забіць мужа. За гэта страціла дзяцей. А да іншага Ўладзімір не дачыняў. Яшчэ - пакутавала. Пакуты - не справа, у разлік не ідуць. Людзям патрэбна княгіня, а не пакутніца. Кожны сам церпіць свае пакуты. Княгіні нельга жаліцца на свае бедствы ці радавацца малой вольнасці. Народ, зямля, разбураны Полацак - вось клопат княгіні; яна - дарадца князю, а калі князя няма - княжыць сама. Як бабка, княгіня Прадслава. Як бабка Ўладзіміра, княгіня Вольга. Яна, Рагнеда, павінна княжыць крывічамі, яна абавязана сесці на бацькоўскае месца. Больш няма каму. Яна вернецца ў Полацак на правах дачкі Рагвалода, выганіць кіеўскага цівуна, абудзіць народ, адбудуе гародні, Ізяслаў возьме ў жонкі літоўскую ці яцвяжскую князёўну. Сем гадоў - невялікі час, нішто Ўладзіміру не забылася. Помняць у Полацку і пра яе. Яна ўзняла нож на забойцу, гэта ёй залічаць, ёй павераць... Але як пайсці? Хоць бы адна няўдача прыйшла да Ўладзіміра і скавала яму рукі. Чаму ніхто не звяжа яго цяжкай войной?

Чаму грэкі змірыліся са стратамі ў Таўрыі? Чаму ніхто не адолее яго ў полі? Чаму ўсе падпарадкуюцца яму? Што робяць суседнія князі? Дзе зараз сам Уладзімір? Куды цяпер павядзе ён свае палкі?.. І вось тут, калі захацелася дакладна ведаць, што робіцца ў Кіеве і на кіеўскіх межах, уразумела Рагнеда, у якую глухату саслаў яе Ўладзімір: за ўсю доўгую зіму ніхто не выязджаў з Заслаўя і ніхто дасведчаны сюды не патрапіў. Толькі напрадвесні прабіўся ў горад вястун з княжым загадам выправіць у Кіеў належную ўдзелу паўсотню ваяроў. Мала што ведаў і мог ведаць гэты малады вястун, прыняты Рагнедай ад імя княжыча Ізяслава. Пачаставаўшы стомленага хлопца, выслухала Рагнеда ягоныя пераказы кіеўскага жыцця і нічога суцяшальнага для сябе не пачула. У грэкаў нехта паўстаў супраць кесара, там рэжуцца між сабой, імператару Васілю зараз цяжка, ваяваць з Кіевам не мае сілы - сам просіць посілкаў, ездзяць ад яго да князя Ўладзіміра паслы. Будзе летам паход, але куды і на каго - гэта заўсёды таямніца...