Читать «Тры жыцці княгіні Рагнеды» онлайн - страница 34

Але ў іншыя вечары, у шэрыя прыцемкі, калі падымаліся над балотамі вакол Заслаўя густыя туманы, здавалася Рагнедзе, што Ўладзімір любіў яе; таму і не здолеў забіць, што любіў; тросся, шалеў, а нож не схапіў. І меч прынёс не для забойства, а каб засведчылі кметы, што хацеў забіць, ды перамог мужчынскі свой гонар. І выскачыў на двор, каб дзецьмі закрылася. Калі б моцна хацеў забіць - адразу і засек бы мечам, на поясе вісеў. Якая розніца, голая, адзетая, калі прагнеш крыві. Ці не любіў? Не, не любіў - пашкадаваў: разумеў, што нешчаслівая, і злітаваўся. Вось і сына аддаў. Дзякуй яму за гэта; Заслаўе - не поруб, і тут людзі жывуць.

Прыжылася ў Заслаўі і Рута; падобна было, што лёс абяцае ёй змены - стаў заглядацца на яе Руды, ды не з той юрлівасцю ў вачах, як кіеўская ахова. У яго летась памерла жонка, і трох дзетак пільнавала старая, нямоглая маці - шукаў Руды гаспадыню. Лагодны яго позірк запаляў Руту шчаслівай спадзеяй. Зарасло быллём даўняе разбуранае шчасце, хацелася Руце, каб зацерла жыццё сляды тых стратаў і шматгадовай адзіноты. Хутка яна адкрылася княгіні, што кліча яе Руды ў жонкі; ці стане крыўдаваць Рагнеда, калі яна пойдзе? «Парадуюся за цябе, - адказала Рагнеда. - Што табе са мной векаваць?» З Рагнеды гэтая сардэчная ўдача Руты зняла віну перад ёй; хоць нейкая карысць атрымалася ад пераезду ў Заслаўе...

З адыходам Руты хата апусцела. Ізяслава цягнула да аднагодкаў, увесь светлы дзень ён праводзіў у гурце падлеткаў; цяпер Рагнеда падоўгу заставалася адна. Хоць цяперашні стан жыцця задавальняў яе, міжволі думка сягала з мінуўшчыны ў будучыню і назад, параўноўваючы аджылае з магчымым. Неакрэслены сэнс будучыні прымусіў яе ўглядацца ў цьмяныя знакі сваёй і сынавай долі. Не радавацца ж ім усе дні пазасталых гадоў цішыні і спакою гэтага малога балотнага ўдзелу. Ужо без горычы і мукі Рагнеда адзначала, што абрабаваў яе Ўладзімір начыста; бацькоў забіў, Рагвалодаў род вынішчыў, полацкія землі прыхапіў сабе, сем год пратрымаў яе ў палоне, дзеці пра яе забудуць, можа, ужо сказалі ім, што маці памерла; так, старэйшы сын аддадзены ёй на выхаванне, ды Заслаўе - замалы ўдзел для ўнука Рагвалода. А тут ім векаваць. Уладзімір жывы; колькі гадоў ён будзе княжыць у Кіеве, столькі гадоў ёй сядзець тут. Што ж рабіць? Што ж рабіў бы князь Уладзімір, думала Рагнеда, калі б апынуўся на маім месцы? Наўрад ці парадаваўся супакаенню душы. Можна і тут упасці ў дрымоту, праспаць гады, як было тое ў Кіеве. Але адроджаную душу князь не забіў, і гэтым разам яму не ўдасца; цяпер ёй не пятнаццаць гадоў, цяпер яна паспрабуе абараніць сябе; ёй дваццаць два, у яе пяцёра дзетак, яна не павінна растаць для іх у паветры, як прывід.