Шмат злажылі казак,I легенд, і песеньЛюдзі пра балота,Пра сваё Палессе.А не чуў я песніПра жыццё камуны,Слаўных камунараў,3 сваёй справы думных.Як яны адданаУ глухое даліДля ўсяго СаюзаСлавы прыбаўлялі.А не чуў я песніI праўдзівых сказаў,Што і камунаркіЙшлі змагацца разам.Як на топкім поліЎ грамадзе рабочайСіл не шкадаваліI красы дзявочай.А не чуў я песніПра герояў працы,Змусілі што багнуСабе пакарацца.Як, супроць ідучыЦяжкасцей трывожных,Выйшлі на шлях роўны,Выйшлі пераможна.I не чуў, не чуў яНовых гулкіх песень,Што пяе сягонняНовае Палессе.
Аб мінулым
Крумкач глюгу звесіўНад згніўшай калодай…Прысніла ПалессеМінулыя годы.Былі тут калісьціБагнішчы-балоты,Ў дрыгве прэла лісце,Асокі, чароты…Ідзе чалавек там,—Засмокча смугою,Са стогнам і крэктамЗагіне з душою.Звер блукае дзікіЎ пагоды, ў імжакі,Гусей дзікіх клікі,Гадзюкі, вужакі…Мядзведзь смокча лапуЎ бярлозе санліва,Лось высунуў храпу —Шукае спажывы.Дзік ходзіць з дзічыхай,За ім — табун воўчы.Ўсялякае ліха —Ў дзень белы і ўночы.Там-сям човен вузкі,Нібы дамавіна,Прасунецца ў грузкіхКатлінах-багнінах.Адно з вясной яснайПалессе ускрэсне,Спаткае няшчаснаВясну і прадвесне.Свой спеў салавейкаЎ галлі адшчабеча,Аб шчасці жалейкаГаротна ад'енча.Скукуе зязюляАдвечнае ку-ку,Паліча бабуля,Ці шмат яшчэ мукаў.А там зноў магілайПалессе замоўкла,Зноў спіць яго сілаПад багнай пажоўклай.А людзі? а людзі? —Іх мала-нямала,—Упаўшыя грудзі,Бяда ўслед навалай.Між топкіх багнішчаў,На выдмах пясчаных,Як на папялішчы,Рад хат, бы курганаў.Жывуць людзі ў хатах,Плятуць сабе лапці,Каб з торбай у латахПайсці жабраваці.Пад шум бесканечныБярозаў і соснаўСахой недарэчнайАруць пясок млосна.Іх розум балотаТрымае палонна,—Красуе цямнота,Растуць забабоны.Легенды і казкіПрыгонных законаўПаўзуць мохам вязкім,Багуннем зялёным.Праз леты і зімыПаданне йшло ў векі:— Палешукі мы,А не чалавекі!
Зашумела, загуло…
I
Зашумела, загуло,Бы землетрасенне,На палескае сялоНайшло утрапенне.Люду хмара наплыла,Покліч птушны ўзвіўся,Небам сіняя імгла…Скуль яны ўзяліся?Украінцаў тут гурмаЙ старобінцаў нашыхНабрыло, як на кірмаш,На багнаву пашу.Безлік хлопцаў-звадыяк,Дзядзькаў барадатых,—Пілы вострыя ў руках,Тапары, лапаты.Што-та будзе тут цяпер?«Нічога не будзе!» —Хітра думалі ў чацверПалескія людзі.А ў нядзелю, чуць зара,Сякеры запелі,Ад лапат балот караРвецца ў тошсім целе.Шум і гоман навакол,Як на тым ігрышчы,А лапаты рэжуць дол,А сякера свішча.Рыюць людзі топкі торфУ вадзе па пахі,А у жылах бурліць кроў,—Багна ім не ў страхі!Яны знаюць, што ўжо такНе быць, як калісьці,Што пакінуць яны знакВялікай карысці.За канавай — як струна —Новая канаваі, —Ўсе падобны, як адна,I злева, і справа.Спанаваў звярыну страх,Ад людзей страх гоніць —Па тарфянні, па карчах,За гонямі гоні…На гектары абняліКанавамі нетры,Далей мераць пачаліЎжо на кіламетры.Магістралі прад табой —Не змераць і вокам,—Тарфянішча прад сяўбойБлізкай, недалёкай.Магістралі, дрэнажыШляхі ў багне значаць…Ой, дарэмна варажыўПаляшук няўдачу!Недабачыў паляшук3 хаты безаконнайДзён надходзячых без мук,Без трудоў прыгонных.Раскаваў балота з пут,3 дрыгвы непраходнайГераічны вольны людПрацаю свабоднай.
