Читать «Чарнобыльская малітва» онлайн - страница 21

— Скаціна тры дні няпоеная, някормленая. На забой! Прыехаў карэспандэнт з газеты. П'яныя даяркі ледзь яго не забілі.

— Старшыня з салдатамі кружляе вакол маёй хаты… Палохаюць: "Выходзь ці будзем падпальваць. А ну, сюды каністры з бензінам". Забегала — то ручнік схаплю, то падушку…

— А ў вайну ўсю ноч гарматы гахаюць-гахаюць, вухаюць-вухаюць. Мы зямляначку ў лесе выкалупалі. Бамбяць і бамбяць. Усё спалілі, сказаць бы хаты, а то і гарод, і вішанькі пагарэлі. Толькі б не было вайны… Як я баюся яе!

— У армянскага радыё пытаюцца: "Ці можна есці чарнобыльскія яблыкі?" Адказ: "Можна, толькі агрызкі трэба глыбока ў зямлю закопваць".

— Далі мне новы дамок. Цагаяны. Дык, ведаеце, за сем гадоў не забілі ніводнага цвіка. Чужына. Усё чужое. Мой гаспадар плакаў і плакаў. Тыдзень робіць у калгасе на трактары, чакае нядзелькі, а ў нядзельку ляжа ля сценкі і галосіць…

— Больш нас ніхто не падмане, нікуды мы са свайго месца не рушым. Крамы няма, бальніцы няма. Святла няма. Сядзім пры карасінавай лямпе і пры лучыне. А нам добра! Бо дома…

— У горадзе нявестка хадзіла за мною па кватэры з анучкай і выцірала ручку ад дзвярэй, крэсла… А ўсё за мае грошы куплена, уся мэбля і "Жыгулі". За тыя, што мне аддалі за хату, за кароўку. Грошы скончыліся, і мама не патрэбная.

— Грошы нашы дзеці забралі… А што засталося, інфляцыя з'ела. Можа, кілаграм добрых цукерак на іх цяпер купіш, а можа, і не хопіць, тое, што нам аддалі за гаспадарку, за хаты…

— Два тыдні я ішла пешкі… I кароўку сваю вяла… Людзі не пускалі ў хату… У лесе начавала…

— Баяцца нас… Заразныя, кажуць. За што Бог пакараў? Усердаваў на нас? Жывём не па-людску, не па боскіх законах. Грызем адзін аднаго. За гэта.

— Мае ўнукі ўлетку прыязджалі… Першыя гады не ехалі… Таксама баяліся… А цяпер адведваюць, прадукгы ўжо бяруць, усё бяруць, што дасі. "Бабуля, — пыталіся, — а чытала ты кніжку пра Рабінзона?" Жыў адзін гэтак, як і мы. Без людзей. Я з сабой паўмеха запалак прывезла… Сякеру і рыдлёўку… А цяпер у мяне сала, яйкі, малако, — усё сваё. Адно што — цукар не пасееш. Зямлі тут колькі хочаш! Хоць сто гектараў заворвай. А ўлады ніякай. Тут чалавеку ніхто не замінае… Ні начальства, ніхто…

— З намі і каты вярнуліся. I сабакі. Вярталіся разам. Салдаты не пускалі. Амонаўцы. Дык мы ўначы… Ляснымі дарогамі… Партызанскімі…

— Нічога ад дзяржавы нам не трэба. Нічога не просім. Не чапайце толькі нас! Ні крамы не трэба, ні аўтобуса. Па хлеб ходзім пешкі… Дваццаць кіламетраў. Не чапайце толькі нас! Мы самі сабе.

— Табарам вярнуліся. Тры сям'і… А тут ўсё разрабавана: печ разбілі, вокны, дзверы знялі. Падлогу. Лямпачкі, выключальнікі, разеткі, — усё выкруцілі. Нічога жывога. Вось гэтымі рукамі ўсё нанава, вось гэтымі рукамі. А як жа!

— Дзікія гусі крычаць — вясна надышла. Сеяць пара. А мы ў пустых хатах… Адно — стрэхі цэлыя…

— Міліцыя сварылася. Прыедуць на машынах, а мы — у лес. Як ад немцаў. Адноечы наваліліся на нас з пракурорам, дык ён гразіўся, што будуць судзіць па дзесятай стацці… Я кажу: "Хай мне дадуць хоць год турмы, я адбуду і сюды вярнуся". Іх клопат пакрычаць, а наш памаўчаць. Я ордэн маю, як перадавы камбайнер, а ён мне гразіцца — "па дзесятай стацце пайдзёш"…