Читать «Французская навела XX стагоддзя» онлайн - страница 8

Жазэф так заглядзеўся, што нават не паспеў падтрымаць таварыша, які спатыкнуўся. Гестапавец вылаяўся па-нямецку, і, на сваё здзіўленне, Жазэф пачуў, як качка шапнуў «пану»:

— Трымайцеся, маёр, яшчэ крыху!

Ён не паспеў нічога падумаць, як іх запхнулі ў машыну, і — паганяй! У крытым кузаве вялікага грузавіка, памечанага знакам вермахта, побач з імі сядзелі чатыры бошы. Яны аб'ехалі кругам садок перад клінікай і... глядзі ты, машына павярнула направа — не ў горад!

І толькі тады гестапавец нарэшце глыбока ўздыхнуў і, нахіліўшыся да «пана», сказаў:

— Прабачце, таварыш маёр, спадзяюся, мы вас там не вельмі прыціснулі?

Што? Як? А качка проста паміраў ад смеху:

— Нябога Жазэф, ну і пыса ж у цябе была, як я пытаўся пра маёра Арно! А што, Марыс, усё-ткі не такія ўжо кепскія ў мяне былі звесткі? Праўда, я спачатку быў сам не ўпэўнены, што перада мной маёр... Але потым доктар пацвердзіў, што гэта ён... Файны ён хлопец, гэты доктар!

Марыс — той, што быў у цывільным, — кіўнуў:

— Дзякаваць вы павінны менавіта доктару. Ён выдатна правярнуў сваю справу... Як толькі да яго па тваім даручэнні прыйшоў адвакат... Го, ды я зусім забыўся, у мяне ж ёсць табе пакет... ад тваёй жонкі... Ну а ты, Калье, чаго ты скурчыў такую пысу? Ці не збіраешся часам заплакаць?

Плакаць, вядома, Калье не збіраўся. Ён ламаў сабе галаву: «Марыс... Марыс... Недзе ж я гэтага хлопца бачыў!»

А маёр Арно гэтак проста ўсё паўтараў:

— Ведаеце... Я нічога ім не сказаў...

Раптам Жазэф прыгадаў:

— Ну, так і ёсць... Гэта ж у трыццаць другім, у сектары V... Я цябе пазнаў, ты — П'еро!

Марыс адказаў:

— Ты ж чуў — мяне завуць Марыс... Не, сапраўды, для таварыша ты нейкі ўжо дужа някемны...

Машына неслася ўсё далей і далей ад горада. Адзін салдат, побач з Жазэфам, насвістваў «Марсельезу».

— Вось табе маеш! — раптам ашаломлена ўскрыкнуў Марыс.

Ён мацаў сябе па кішэнях.

— Што такое?

— Які ж я дурань, крэцін, разява... Забыўся!.. Не магу сабе дараваць!

Усе занепакоіліся.

— А што здарылася?

І Марыс раптам з палёгкай, узрадавана:

— Ды не, усё ў парадку... Вось яны — цыгарэты!

Эрвэ Базэн

Здаецца мансарда

Тоўстая Марта сядзела на сваім столку і ўсё лічыла, загінаючы пальцы, пералічвала, прыкідвала, параўноўвала. На душы ў яе было неспакойна, унізе нешта сціскалася. Яе суседка, кансьержка з васемнаццатага, у падобным выпадку зарабіла шэсцьдзесят тысяч. Праўда, мансарда ў васемнаццатым мае, самае малое, шаснаццаць квадратных метраў. «Але ў мяне, — адзначыла Марта, — не такія загаджаныя туалеты і вада добра даходзіць да верху». Гэта была праўда, з крана на гарышчы біў моцны струмень, а не капала, як у васемнаццатым. Але «ў мяне»... Ад гэтай думкі яна ўсміхнулася. Сабака, які сцеражэ дабро, сам належыць гаспадару, але таксама адчувае сябе крыху гаспадаром, калі брэша. А калі ўдумацца, то і ўпраўляючы — гэта ўсяго толькі вялікая аўчарка, якой таксама нічога не належыць, ён толькі распараджаецца ад імя гаспадара, хлапчука, які валодае ўсім толькі на паперы. Калі капнуць глыбей, то да чаго ж мы прыйдзем? Адкрыецца, што права — гэта неабходнасць. А Марце гэтая мансарда была неабходная... Праўда, не сама мансарда, не, жытло ў яе было, паганае, але было. Ёй было неабходна паджыцца на патрэбе, якую шмат хто меў у гэтай мансардзе. Неабходнасць гэтая была не надуманай, бо яна была зусім без грошай, але і не надта пільнай, бо дах над галавой яна мела. Але другарадная праблема, калі яна ваша, важнейшая за самую надзённую іншага, хіба не?