Читать «Закрываўленае сонца (Гараватка - 2) (на белорусском языке)» онлайн - страница 99

Энкавэдыст запiсваў адказы. Абыякавым голасам ён выказаў жаданьне ведаць зусiм, здавалася, няважныя дробязi асабiстага, сямейнага жыцьця й сацыяльнага паходжаньня. Першы раз давялося жанчынам адказваць на такiя пытаньнi. Пераказвала пасьля Аўдоля: - Гэта-ж падумай, ягодка, як нас да костачкi пiрабраў. I нашто яму ўсё гэта?

У пакоi ня было гадзiньнiка й не маглi ведаць лiтоўскiя сяброўкi, колькi часу трывалi выпыты, але прысягнулi-б, што надта доўга. Дабраўшыся нарэшце да Аксенiнай iнiцыятывы паслаць бальшавiцкiм верхаводам падарак, кручканосы гарбуз хацеў ведаць ня толькi ўсе прозьвiшчы сьмелых дабрадзееек, але навет зусiм нязначныя дробязi. У бальшынi адказвала Аксеня. Кемлiвая й хуткая на язык, яна добра спасьцерагала ўсялякiя кручкi.

- Нашто вы ўсё гэта пытаiцеся? Што мы зло якое каму зрабiлi, цi што? ня вытрымала Аксеня.

- Я буду вас пытацца, а вы будзьце дабры адказваць, - рэзка адказаў кручканосы гарбуз. Ён колькi разоў уставаў, хадзiў па пакоi, а часам сядаў i запiсваў. Лiтоўскiм жанчынам здавалася, што селi на лаве, а прадаўжалi на iголках сядзець. Каб маглi хаця ўгадаць навошта былi гэныя даўгiя выпыты.

Кручканосы чалавек падняў трубку тэлефону, коратка буркнуў нешта ў яе.

- Следуйте за мной!- загадаў.

Выйшлi на калiдор, павярнулi налева. Мiнуўшы колькi дзьвярэй, сходамi спусьцiлiся ўнiз. Энкавэдыст адчынiў дзьверы i ўключыў сьвятло. Сьцены абшырнай каморы абвешаны былi цывiльнай вопраткай, а ў вадным канцы ляжалi нейкiя транты, кучы газэтаў i кнiжак. З правага боку жанчыны спасьцераглi драўляную скрыню рудога колеру, якраз такую, як зрабiў Кмiт Тодар для высылкi падаркаў у Маскву. Энкавэдыст паволi адчынiў скрыню, дастаў адтуль жмут абрэзаў кужалю й трымаў перад сабою.

- Эта ваше? - спытаў.

Нiчога не адказаўшы, Аксення выцягнула руку, узяла абрэзы. Сумлеву быць не магло: у руках трымала канцы палатна з павышыванымi прозьвiшчамi крамлёўскiх валадароў i дабрадзеек лiтоўскiх. Пры гэтым разгляданьнi пачалi дрыжэць Аксенiны рукi. Нешта гарачае хлынула ў твар i засеў у гарле камяк. Зiрнула на Аўдолю, што ледзь магла стрымаць за зубамi язык.

- Гэта кускi нашага палатна, нашы прозьвiшчы на iх. А дзе палатно? Можа паслалi бяз прозьвiшчаў нашых? - адважылася Аксеня.

- Нiхто й нiкуды яго не пасылаў, - спакойна й зроўнаважана адказаў энкавэдыст.

- Як гэта панiмаць? Што вы хочаце сказаць?

- Ня ўсьпела даказаць, як страшэнная здагадка праясьнiла галаву. Дзiва няма, што дапытваў!

- Вам зусiм ня трэба панiмаць. Навет лепш будзе для вас i сяброў вашых, калi ня будзеце панiмаць i проста выкiнiце ўсё гэта з памяцi сваей. Ясна вам?

Пагроза зусiм выразная. Як адубеўшы, жанчыны ня ведалi, што рабiць далей.

- Я вам добрую раду дам: забудзьцеся што тут было й нiкому не расказвайце пра гэта. Калi-ж даведаемся, што каму раскажыце, будзе дрэнна, вельмi дрэнна. Панятна?

- Панятна, - адказалi аднагалосна жанчыны.

- Можаце цяпер iсьцi дамоў.

I цяпер, па дарозе дахаты, гучэў у вушах той пагрозьлiвы бальшавiкоў "савет".

- Пэўня-ж прапiлi, басякi. Як ты думаеш, Аксеня?