Читать «Закрываўленае сонца (Гараватка - 2) (на белорусском языке)» онлайн - страница 57

Памаўчалi.

- Уласьць! Да лучыны дажылiся! - скардзiўся Пракоп. - Бяз солi еш... Што гэта робiцца? Зямлю, кажуць, даваць будуць, дабро наступiць. Ну паглядзiм...

Пракоп зьмянiў тон.

- Ты гэта кажаш, быў у школе ўчорака?

- Ага.

- Ну й што тамака?

- Ат, махнуў, - памарудзiўшы, рукой Алесь, - гэты палiтрук жыдок пра галасаваньне плявузгаў. - Тавагыш Сталiн, - кажыць даёт вам вазможнасьць самiм гашыць, хацiця ля вы пгысаiдзiнiцца да нашага нiаб'ятнага Савецкага Саюзу, iлi нет... Пыхцеў як мех кавалёў. Як-бы тоя "пгысаiддзiненьня" нiвядома якое дабро.

- А калi тое галасаваньне маiць быць?

- Ды нi казаў. Скора мусiць. Можа от людзям у вушы начаўпуць, дык тады.

- Ну як-бы гэта было, каб людзi прагаласавалi, што ня хочуць да iх далучыцца? - усьмiхнуўся Пракоп.

- Пра гэта жыдок нi казаў. Ды да каго-ж мы маiм прылучацца? Цi можа самi асобна гаспадарыць пачнём? Паспробуй во, нi прылучыся, яны табе пакажуць дзе ракi зiмуюць...

У хату ўвайшоў Янук.

- Ну як там на дварэ? - спытаў бацька.

- Ды дуець i нi пiрастаець, - неахвотна адказаў юнак. - Можа во надуiць чаго.

- Учорака чуў я на рынку ў Гацях, - узяў голас Мiкола, - як адзiн чалавек са Слабоды расказваў, як у iх сяле адзiн бiларус iз таго боку праходам быў. Iшоў куды, цi што... Дык расказваў, што мы яшчо бяды нi вiдзiлi. У iх народ даўна пра мяса забыўся, на самым посным крупнiку й бульбе марнеiць. Калхозы ўсiх у лапцi абулi.

- Гэта ты чуў? Каторы знаёмы чалавек?

- Свой чалавек. Вiдiў я яго раней на кiрмашы.

- Во як. А што яшчо расказваў?

- Наша жыцьцё, казаў, нiма чаго да iхнага, калхознага, раўняць. Неба й зiмля, кажыць. Ходзяць, казаў, абарваныя, спрацаваныя, худыя, як жабракi. А ў тым калхозя, дык як дзед Якуб Якуб расказваiць, як у прыгоне некалi. Многа каторыя, кажыць, упёрлiся, у калхозы йсьцi нi хацелi. Дык тады Сталiн усiх на Сiбiр павысылаў. Гэта, кажыць, самых найлепшых, найболi працавiтых. Толька бедныя й басота асталiся. Што-ж гэта яшчо... ага, казаў, што людзi настрашаныя такiя, што цяпер чалавек баiцца роту адчынiць, навiт наракаць забылiся.

Мiкола пачаў мяшаць зацiрку.

- Страх, што гэта чуваць. Няўжо-ж праўда?

- Калi-ж гаворуць, дык нешта ёсьць. Нiма дыму бiз агня.

Запанавала доўгае маўчаньне. Адно вецер грукаў весьнiчкамi, сьцёбаў рабiнаю па страсе, ачэсваў падстрэшша, праз няшчыльныя вокны прабiраўся ў хату.

- Трэба во скора падвойнныя вокны ўстаўляць, мусiць, бо халадзеча бярэцца. Пакрова ўжо нiдалёка, а там i зiма, нi агледзiшся калi, - прыгадаў Пракоп.

- Пайду дамоў, - устаў Алесь, - недзiка там ужо вячэра гатовая. Дабранач.

- Дабранач.

Зацiрку сёрбалi паволi. Колькi разоў уставаў ад стала Янук, каб зьмяняць лучыну. Хоць прыказка кажа, што лыжкай i ўпоцемку ў рот трапiш, практыкаваць гэта нiхто нiхто ня iмкнуўся. Сядзелi з трох бакоў стала, схiлiўшы галовы над мiскамi. Адно вялiкi шэры кот голасна мяўкаў пад сталом i цёрся ля босых ног.