Читать «Вужыная каралева» онлайн - страница 4

Калi жывы ты, калi чуеш ты, Як заву цябе, змарнелая, — Пырснi, пырснi з вадзяных глыбiнь, Закруцiся, пена белая. Калi ж вочы твае мiлыя Не глядзяць на свет, яскравыя, Пырснi, пырснi з вадзяных глыбiнь, Пена алая, крывавая.

Цiха ўсё на паверхнi. Збiралася ўжо дадому iсцi, як раптам гайданулася вада, i выплыў на паверхню, разгарнуўшыся, як дзiўная кветка, алы згустак крывi. I потым распырскалася, закiпела ў глыбiнi крывавая чырвоная пена. Кiнулася Ялiна ў хату, схапiла вёслы, а ўжо матка зразумела, у чым справа: стала сярод хаты на каленях, не пушчае:

— Не хадзi да вужа, Ялiнка, вужа клятага, вужа слiзкага, нялюбага.

— Аслабанi, мацi. Гэта я думала так, што не кахаю яго. Але чаго ж сэрца маё так балiць.

— А за што табе яго кахаць?

— За тое, што святла не бачыў ён, за тое, што не кахала я яго калiсь. Пашкадуй мяне, адпусцi.

Сумна паглядзела на яе мацi i адпусцiла. Бяжыць бегма Ялiнка да ладдзi, кроў з ног на вострых камянях пакiдае. Бясконцыя сiлы ў ёй уваскрасаюць, човен не па вадзе плыве — па паветры ляцiць. Плывуць стараною абшары балот, а сэрца на кавалкi рвецца.

— Муж мой! Дзецi мае!

Вось i замак, бяжыць яна да яго. Бачыць, ляжыць мёртвы вуж.

I чуе яна дзiўны голас:

— Не кахала ты яго, не кахала.

Крыкнула ў той час вужыная каралева:

— Хлусiш ты! Кахала я яго болей за ўсё, ды не разумела.

Не разумела ў каханнi ды шчасцi, затое зараз сэрца маё ў трох агнях гартаванае. Спазнiлася я, спазнiлася. Падай мне з вады галасочак, кароль вужыны. Цiха ўсё, памёр ты. Хто цi заплача над табою, калi не я. Каханы мой.

Каханы мой!

I бачыць: расплылася каламутная вада, некуды збеглi крывавыя струменi i стаў бачны чысты вiр з белым пяском, а па дне яго пад крыштальнай вадой ляжыць цудоўнай прыгажосцi юнак у блакiтным адзеннi з срэбрам, з залатою каронаю на галаве залатой.

I чуе Ялiна голас мужа:

— Вось i скончылася ўсё на свеце белым. Зачараваў мяне, прынца гэтага замка, злы чараўнiк, i тады толькi мог я зноў ператварыцца ў чалавека, калi самым моцным каханнем пакахае мяне, халоднага вужа, самая лепшая з красунь чалавечага роду. Спазнiлася гэтае каханне, няма ўжо паратунку, але сонцу кажу я "дзякуй" за тое, што здолеў абудзiць яго, гэткае каханне, хоць перад смерцю, хоць на гадзiну, на мiг адзiны. На ўсё халоднае жыццё гэтага хопiць. Дзякуй табе, i за смерць маю таксама дзякуй.

I зноў усё змоўкла, толькi пры апошнiх словах яго пырснуў у чорную прорву балот першы за шматлiкiя гады сонечны прамень, яскравы i чысты. Дзецi выбеглi з замка, цягнуць да яго, да сонца рукi. I раптам прамень зноў згас.

Зразумела ўсё Ялiна, падняла дагары рукi i крыкнула дзецям:

— Дык станьце ж вы тым, кiм у жыццi былi. Хто моцны быў — той хай такiм i будзе, слабы — хай так i застанецца слабым. I я з вамi разам, як мацi, стану.

Плача Ялiна над мёртвым прынцам, варушыць вецер яе валасы, раскiдвае ўшыр, i — о, цуд! — становяцца зялёнымi залатыя яе касмылькi, стала моршчыцца вопратка, драўлянець рукi. Заспявалi трывожна пад ветрам яе валасы, зазвiнелi, як жаночы плач. I вось ужо на месцы Ялiны высокая ялiна стаiць, зялёная, стромкая, плачуць яе галiны пад ветрам.