Читать «Вужыная каралева» онлайн - страница 2

Вось ужо i хата яе за бугром схавалася, вось апошнi раз буслава гняздо на грушы вiдаць. Бывай, родная хата!

Плача Ялiна-красуня, гарачымi слязамi залiваецца: "Аддалi мяне, прапiлi мяне, збылi ў край далёкi. А там i сонца не ззяе, там i людзi злыя, усё сякерамi б'юцца. I па буднях там дождж, дождж, дождж, i па святах там дождж, дождж, дождж".

Падплыў да берага дубовы човен, аплецены белаю лiлеяю, i павезлi яе цераз раку, цераз межытокi дрыгвяныя, дзе толькi аднаму вузкаму палескаму чоўну плысцi. К заходу сонца прыплыў човен на далёкую выспу. Уся яна пушчаю дрымучай абрасла, хмелем перавiлася, павуцiннем пераблыталася. I пасяродку гэтага царства мёртвага, бязлюддзя суворага стаiць палац закiнуты з дзевяццю вежамi, а вакол яго па ставу нячутна плаваюць чорныя лебедзi. I ўсё як быццам сон здушыў: цiха, як на могiлках.

Ходзiць Ялiна па багатых пакоях — закiнуты палац. Нават вужы знадворку засталiся.

А ўжо i ноч блiжэй, пачалi ў вежах кажаны лятаць, калышучы павуцiнне. Цiха-цiха, ноч на балоты сядае, зоры запальвае, увесь свет ад верху да нiзу зорамi гарыць.

У замку святла няма i вакол хоць бы дзе людскi, цёплы, пяшчотны аранжавы агеньчык блiснуў, толькi бегаюць па куп'i сiнiя балотныя агнi.

I раптам ззаду чалавечы голас загучэў, ды такi мяккi, малады, прыгожы.

— Чакай, не павяртайся, Ялiна гожая, спудзiшся ты нават выгляду майго, мая любая. Што ж казаць табе, чым прывецiць цябе, дрэўца маё маёвае? Звыкла ты жыцi на цёплай зямлi, дзе сонца свецiць, дзе кветкi квiтнеюць мiласныя — не прыйдзецца табе даспадобы мой замак балотны. Цемра ў iм, багна на яго дыхае, сонца сюды не зазiрае. Ах як цяжка жыцi сярод камянёў балотных. Пашкадуй жа ты мяне, караля вужынага, пашкадуй маё прапашчае жыццё, пакахай мяне, гада падкалоднага.

Адказала Ялiна:

— Чую цябе, кароль вужоў, халоднае тваё жыццё ў шэрых камянях, шкадую я цябе. Аддалi мяне табе бацькi мае, таму буду я вернаю жонкай: не здраджу, не прадам ворагу, вернай буду да сканчэння дзён, але не прасi ты кахання майго, бо не маю яго я…

Вось i гады прайшлi, шмат разоў адляталi i зноў прыляталi на замкавыя ставы чорныя дзiкiя лебедзi. Жыве Ялiна — вужыная каралева ў палацы ўжо не адна. Разам з ёю сустракаюць зiмы з завiрухамi белымi, вёсны з квiтненнем балотных траў i восенi, якiя забiваюць на багнiшчах балесную вольху, дзецi: сыны — Дуб ды Ясень i дочкi — Бяроза ды Асiнка. Старэйшы, Дуб, моцны быў, каржакаваты, моц сваю пытаць любiў. Бярозка была пяшчотная, i з вачэй быццам святлом ззяла. У яе ж i Ясенька пайшоў, прыгожы, страмкi, светлы. Ды й Асiнка была прыгожая: ломкая гэткая, пужлiвая, тоненькая.

Але ўсё ж такi сумна Ялiне. Мужа яна так i не бачыць удзень, бо ён не жадае, каб яна выгляду яго вужынага баялася. Ды й роднай хаты не вiдаць столькi год — таксама не жартачкi. Пачала яна мужа прасiць, каб той адпусцiў яе з бацькамi пабачыцца. Паслухаў ён яе i кажа цiха:

— Што ж, з'ездзi, калi жадаеш. Сумна мне будзе. Адпускаю я цябе на тры днi i тры ночы, а потым, калi спознiшся — будзе мне кепска. Буду я жыць гэты час у рацэ, калi вернешся — адламi ад крывой вольхi галiнку i кiнь яе ў струмень — я выпаўзу. Толькi дзеткам пра гэта накажы не казаць нiкому. Яны ў палацы застануцца. I вось яшчэ што: кожны ранак прыходзь да межытокi i кажы такое: