Читать «Беларусы, вас чакае Зямля (Гараватка - 3) (на белорусском языке)» онлайн - страница 9

Суседнi плякат, з малюнкамi сакавiта-ўраджайнага поля, гарэзьлiвым вiльчыкам на чубку страхi гумна й прывабнай хатай побач - iдылiя-мара кажнага селянiна - гаварыў яшчэ больш важнае:

БЕЛАРУСЫ! ВАС ЧАКАЕ ЗЯМЛЯ!

Скупыя напiсы й вялiкi зьмест: магутны й шляхотны "вызвольнiк", "жыда-бальшавiцкая хэўра", што больш ня вернецца; руплiвага гаспадара чакае "зямля абяцаная". Што больш магло прыяць людзям, якiя ў роспачы некалi казалi: "нiхай лепi сам чорт пануiць, абы ня гэтая брыда"?

Унiзе пад гэнымi плякатамi вiсела трэцяя, меншая паперка, задрукаваная выразнымi лiтарамi. Пасярод яе ўверсе, раскiнуўшы шырака выстылiзаваныя крыльлi, арол трымаў свастыку ў кiпцюрох. I загаловак: "Паведамленьнi Галоўнае Каманды Нямецкiх Збройных Сiлаў". Гэтта даволi шырака расьпiсвалася дзе й што зрабiлi Гiтлеравы бамбавозы, ганчакi й зьнiшчальнiкi, якiя гарады й землi заняла армiя. Посьпехi, вiдаць, былi вялiзарныя. Надзiвiцца весткам з фронту не маглi лiтоўскiя сяляне. А пад нiзом гэнага паведамленьня нейчая рука лацiнскiмi лiтарамi "Москаў капут!" напiсала.

Гэна першае аблiчча "новага парадку", што цяпер Пятухову клець аздабляла, прывёз учора з Глыбокага заўсёды да ўсяго дападлiвы iз сваiм гнядым конiкам рыжавусы Захарук.

- Алi-ж i добра Немiц гэтта бальшавiкоў адчыканiў! Ха-ха-ха! - рагатаў Уладзiмер Пятух. - Ты глянь, якiя пiрапуджаныя морды! От i драла даюць!

- I пабiларуску во ўсё! Знаiць, каб яго халера!

- Ну як-жа яму нi знаць... Кажуць-жа, што Бiларусам цяперака нейкую ўладу дадуць.

- Ого?

- Дадуць, як гэныя далi, адно рот разяўляй.

- Ну а паглядзi што унь пiшуць: Бiларусы, вас чакае зямля. От як!

- Ага, чакаiць. Тры мэтры на паўтара на кожнага!

- Эх ты, разумнiк гэткi!

Асноўная ўвага на Захаруку трымаклася. Сядзеў ён, прыгорбiўшыся, на лаве, пугаўём пясок мiж каравых босых ног тачыў. Паволi, дрыжачым голасам гаварыў:

- У Бярэзьвiцкай цюрме надта-ж многа нашага народу яны, нячысьцiкi, зглумiлi. Немiц кажыць, што гэта Жыды з НКВД так мардавалi, пiрад тым значыцца, як уцiкаць мелi. А гэта яны ў быўшым манастыры наш народ дзiржалi. От гэта я на свае вочы вiдзiў, што многа закатаваных ляжыць. А расказваюць, што надта-ж зьдзеквалiся зь людцаў бедных - вешалi, насы абразалi, вочы выкалвалi, бабам грудзi выразалi, жываты паролi, каб iм, баньдзюгам, на тым сьвеце так давялося!

- Ах, Матка Боская, людцы бедныя!

- Яны, сукiны сыны, нiкаторых так зьнявечылi, што родныя свае нi пазнаюць... Божа мой, як паглядзеў я! Нашто ўжо жывот у мяне крэпкi, а чаго кiшкi ня вывернула. А людзей мора, усе сваiх шукаюць!

- Ты, дзядзька, кажаш, што гэта нашыя людзi. А хто яны?

Звычайна вясёлы й жартаўлiвы Захарук цяпер абмiнаў сканцэнтраваныя на iм зрок сабраных, быццам сам вiноўнiкам тых злачынстваў быў. На чэрствым сялянскiм твары цень жаху гаспадарыў. Дрыжэлi вусны. Забыўся, што пагасла ў пальцах самакрутка.

- Многа каго людзi па паперках пазналi. От-жа на двары многа сьледчых дакумантаў валяецца параськiданых. Гэта-ж, мусiць, нячыстая сiла, зьбiралi ўсё ў кучу, каб спалiць, ды ня ўсьпелi. А вецер параськiдаў. Значыцца там судовыя й сьледчыя паперы iзь зьнiмкамi й прозьвiшчамi. Найболi Бiларусаў, а ёсьць Палякi й Жыды таксама.