Читать «Анёл» онлайн - страница 4

Бабы заснулі ў сваім куце, і ніхто не разьвітаўся з Марысяй. Што ж, справа жыцьцёвае: маці яе засталася ляжаць на могілках у Дзерышкураве, а яна ехала ў Ляшчынец.

Яны выйшлі, уселіся; Маргула крыкнуў: «Но-о!» — і коні крануліся.

Спачатку сані з цяжкасьцю цягнуліся па вулічным брудзе, але хутка коні вынеслі іх на шырокія белыя палі. Сані лёгка засьлізгалі па сьнезе, які ледзь чутна скрыпеў пад палозьзямі. Толькі зрэдку фыркаў конь ды дзесьці далёка-далёка брахала сабака.

Так яны ехалі ды ехалі. Войцэк паганяў і напяваў сабе пад нос: «Ці памятаеш, лайдак, што мне абяцаў…» Але хутка ён замоўк і стаў дзяўбці носам. Кіўнуўся направа, налева… Яму сьнілася, быццам у Ляшчынце яму надавалі па шыі за тое, што ён страціў кайстру зь лістамі, і скрозь сон ён час ад часу мармытаў «Каб вас!» Марыся не спала, ёй было халодна. Шырока раскрытымі вачамі глядзела яна на белыя палі, якія час ад часу закрывала чорная сьпіна Маргулы. Глядзела і думала: «Матуля памерла», і ў яе ўяўленьні ўсплывала бледная, худая постаць маці з вачамі навыкат. Смутна яна ўсьведамляла, што «матулі», якую яна так любіла, няма ўжо ў Ляшчынце і больш ніколі-ніколі там не будзе. Бо яна сваімі вачамі бачыла, як яе зарывалі ў зямлю. Марыся, мажліва, заплакала б з гора, успамінаючы ўсе гэта, але ў яе замерзлі ногі, і яна заплакала ад холаду.

Марозу, праўда, не было, але надвор'е было ёдкае, як заўжды ў адлігу. У Войцэка прынамсі хоць кіндзюк захоўваў ладны запас цяпла, атрыманы ў карчме. Дзерышкураўскі памешчык правільна адзначаў, што «узімку гарэлка грэе, а паколькі яна для мужыка — адзіная пацеха, то, такім чынам, пазбаўляючы буйных землеўладальнікаў выключнага права несьці гэтую пацеху ў народ, іх пазбаўляюць і магчымасьці ўплываць на яго». На гэтай раз Войцэк так нацешыўся ў карчме, што нішто на сьвеце яго не магло б азмрочыць.

Не азмрочылі яго і тыя абставіны, што, дасягнуўшы лесу, коні пайшлі крокам, хаця дарога тут была куды лепшая, а потым забралі ў бок і перакулілі сані ў прыдарожны роў. Ён, праўда, прачнуўся, але так і ня ўкеміў, у чым справа.

Марыся пачала яго штурхаць:

— Войцэк!

— Чаго пішчыш?

— Мы перакуліліся.

Але Войцэк буркнуў: «Кілішак?» — ды ізноў моцна заснуў.

Дзяўчынка, сьціснуўшыся ў клубочак, прысела каля саней. Але твар ў яе хутка зусім застыў, і яна ізноў пачала штурхаць сьпячага:

— Войцэк!

Адказу не было.

— Войцэк, дадому хачу! — сказала Марыся і, трохі пазьней, дадала: — Войцэк, я пехам пайду!

І яна пайшла. Ёй здавалася, што да Ляшчынца зусім блізка. Дарога была знаёмая, яна кожную нядзелю хадзіла па ёй з маці ў касьцёл. Але сёньня яна ішла адна. Нягледзячы на адлігу, у лесе ляжаў глыбокі сьнег. Затое ноч была зусім сьветлая. Сьнег блішчэў, у вышыні сьвяціліся хмары, і ў гэтым зьзяньні дарога была бачная, як днём. Скіраваўшы погляд у глыбіню цёмнага лесу, Марыся выразна адрозьнівала ўдалечыні чорныя нерухомыя рулі дрэваў, якія выразна выступалі на белым фоне. Бачыла яна і сьнег, які цалкам абляпіў іх. Нейкі ўсёабдымны спакой быў разьліты ў лесе, і ён надаваў дзяўчынцы адвагі. З галінак, на якія намёрз грубы ледзяны корак, падалі кроплі і з ціхім шоргатам разьбіваліся аб галіны і дол. Апроч гэтага слабога шоргату, у лесе не было чутна ні гуку. Маўклівасьць, глухмень, цішыня і сьнег, сьнег вакол.