Читать «Анёл» онлайн
Генрык Сянкевіч
Генрык Сянкевіч
Анёл
Замалёўка вясковага жыцьця
Пахаваўшы Калікставу, у гарадку Дзерышкураве адслужылі па ёй паніхіду, а пасьля паніхіды ў касьцёле засталося яшчэ некалькі старых, каб дасьпяваць псальмы. Было толькі чатыры гадзіны папоўдні, але ўзімку ў гэты час сонца ўжо сядае, і ў касьцёле было цёмна. Незвычайна вялікі алтар тануў у змроку; дзьве сьвечкі ледзьве гарэлі каля даразахавальніцы, і іх трапяткое полымя слаба асьвятляла залатыя дзьверцы і над імі ногі расьпятага на крыжы Збавіцеля, прабітыя велізарным цьвіком. Галоўка гэтага цьвіка вылучалася на алтары круглай бліскучай кропкай. Астатнія сьвечкі толькі што загасілі, і над імі віліся тоненькія струменьчыкі дыму, напаўняючы паветра чыста царкоўным пахам воску.
Ля падножжа алтара мітусіліся стары і хлопчык. Адзін падметаў, іншы сьцягваў палас з прыступак. У тыя хвіліны, калі бабы пераставалі сьпяваць, чутна было, як стары злосным шэптам лае хлопчыка і як аб занесеныя сьнегам вокны б'юцца вераб'і, якім халодна і галодна было на двары.
Жанчыны з малітоўнікамі сядзелі на лавах ля ўваходных дзьвярэй. Там было б яшчэ цямней, калі б ня некалькі сальных сьвечак, якія яны запалілі, каб палегчыць сабе чытаньне. Полымя адной сьвечкі даволі ясна асьвятляла пратэсу з малюнкам грэшнікаў, пякельнага полымя і чарцей, прымацаваную да стаячай наперадзе лавы. На іншых харугвах нельга было нічога разабраць.
Жанчыны, якія сядзелі на лавах, не сьпявалі, а мармыталі соннымі галасамі псальм, у якім увесь час паўтараліся словы:
Пануючы ў касьцёле прыцемак, пратэсы, якія тырчалі над лавамі, жоўтыя твары старых, палахліва міргаючыя агеньчыкі сьвечак — усё гэта выклікала панурае пачуцьцё і нават страх. Маркотная памінальная песьня толькі дапаўняла навакольны стан.
Часам жанчыны пераставалі сьпяваць; адна зь іх уставала з лавы і дрыготкім голасам гаварыла: «Багародзіца, дзева, радуйся». Астатнія падхоплівалі: «Госпад з табою…» Але паколькі ў той дзень пахавалі Калікставу, яны пасьля «Багародзіцы» дадавалі: «Царства нябеснае і вечны супакой падай, Госпадзі, спачыўшай рабе тваёй і ўчыні ёй вечную памяць».
Марыся, дачка Калікставай, сядзела на лаве побач з адной са старых. На сьвежую магілу яе маці ў тую хвіліну ціха падаў пухнаты снег, але дзяўчынцы было ўсяго дзесяць гадоў, і яна, здавалася, не ўсьведамляла ні сваёй згубы, ні той спагады, якую выклікала. Яе тварык зь велізарнымі блакітнымі вачамі быў па-дзіцячы ціхамірны і нават безуважны. На ім праступала толькі лёгкая цікаўнасьць — ня больш. Раскрыўшы рот, яна засяроджана глядзела на харугву, дзе былі намаляваныя грэшнікі ў пякельным агне, потым перавяла позірк у глыб касьцёла, потым на вокны, у якія біліся вераб'і.
Вочы яе глядзелі ўсе гэтак жа абыякава. Бабы між тым у дзесяты раз прыняліся мармытаць соннымі галасамі:
Дзяўчынка накручвала на палец пасмак сваіх сьветлых валасоў, заплеценых ззаду ў дзьве касічкі, тоненькія, як мышыныя хвосьцікі. Ёй, відаць, было сумна. Але раптам яе ўвагу прыцягнуў стары. Ён выйшаў на сярэдзіну касьцёла і стаў тузаць вузлаватую вяроўку, якая зьвісала са столі. Званіў ён па Калікставай, але рабіў гэта цалкам механічна, думаючы, мусіць, аб чымсьці сваім.
