Читать «Анёл» онлайн - страница 2

Звон гэты азначаў таксама, што вячэрняя служба скончана. Бабы, паўтарыўшы ў апошні раз сваю просьбу аб паданьні ім лёгкага скону, выйшлі з касьцёла на рынак. Адна зь іх вяла за руку Марысю.

— Кулікова, — спытала ў яе іншая, — што мяркуеце зь дзяўчынкай рабіць?

— А што зь ёй рабіць? Вось паедзе Войцэк Маргула, якога на пошту прыслалі, назад ў Ляшчынец, ён яе і захопіць. А то куды ж яе падзець?

— А ў Ляшчынцы што яна рабіць будзе?

— І-і, мілая! Ды тое ж, што і тут. Хай ужо ідзе, адкуль прыйшла. Глядзіш, і ў маёнтку прытуляць сірату, дазволяць пераначаваць у халопскай.

Размаўляючы так, ішлі яны праз рынкавую плошчу да карчмы. Прыцемак гусьцеў. Стаяла ціхае зімовае надвор'е; неба завалаклі хмары, і было сыра, пахла талым сьнегам. З дахаў падалі кроплі, плошчу пакрывала брудная мешаніна са сьнегу і саломы. У гарадку зь яго бездапаможнымі, аблезлымі хацінамі было гэтак жа маркотна, няўтульна, як і ў касьцёле. Сям-там у вокнах сьвяціліся агеньчыкі; дзённая мітусьня суцішылася, і толькі ў карчме катарынка грала аберэк.

Іграла яна, заклікаючы гасьцей. У карчме не было ні душы. Бабы ўвайшлі, выпілі гарэлкі. Кулікова і Марысе працягнула паўшклянкі з такімі словамі:

— На-вось, глыні. Сірата ты зараз, не відаць табе больш ласкі.

Слова «сірата» нагадала жанчынам сьмерць Калікставай.

— За вашае здароўе, Кулікова! Выпіце! — сказала Капусьцінская. — І-і, касаткі! Як яе паляруш-та схапіў, яна і слова сказаць не пасьпела. Ксёндз спавядаць прыйшоў, а яна ўжо халодная ляжыць.

Кулікова на гэта заўважыла:

— Я ўжо даўно гаварыла, што яна на ладан дыхае. Надоечы прыйшла яна да мяне ў нядзелю, я і кажу ёй: «Гэх, Калікстава, Калікстава, аддалі б вы лепш Марыську ў маёнтак». А яна адказвае: «Адна яна ў мяне на сьвеце, нікому я яе не аддам». А сама ў сьлёзы, відаць зьвялася ўся. Потым пайшла ў канцылярыю, да войта, паперы выправіць. Чатыры злотых і шэсьць грошай каштавала ёй тая папера. «Для дачушкі, кажа, ня шкода». І-і, касаткі! У яе ў тую пару вочы ўжо былі высалаплены, а пасьля сьмерці дык зусім выкаціліся. Хацелі іх закрыць, ды колькі не спрабавалі, нічога не атрымалася. Людзі казалі, што яна, маўляў, і памёрлая ўсё на дачку сваю глядзела.

— Вып'ем з гора яшчэ па чарцы!

Катарынка ўсё іграла плясавую. Жанчыны зьлёгку ап'янелі. Кулікова ўсё паўтарала жаласным голасам: «Бедная ты, бедная», а Капусьцінская ўзгадала свайго мужа-нябожчыка:

— Як паміраў ён, то ўжо так уздыхаў, так уздыхаў, так уздыхаў… — паўтарала яна і, расьцягваючы словы, мімаволі стала паўтараць іх нарасьпеў, у такт катарынцы, а потым і зусім перайшла на матыў аберэку і, падпёршы галаву рукою, засьпявала:

Ён уздыхаў, уздыхаў, уздыхаў, Ой, уздыхаў, як паміраў!

Але раптам моцна заплакала, кінула шэсьць грошай катарыншчыку і выпіла яшчэ гарэлкі. Кулікова таксама расчулілася, але яна выліла свае пачуцьці на Марысю: