Читать «Абай жолы. 4 кітап» онлайн - страница 298

Шымырбай, Күлембай, Оразбайларды қарсы би еткен. Солардың ішінде Әбеннің әкесі Тынымбай да бар.

Опыр-топыры шыққан үйлер қайта тігіліп, ұлықты күтіп отырысады. Сонда ноғай Ыбырай Абайдың қасынан кетпейді, осы жәйт мұңайған Абайға: "Жаман достан жақсы дұшпан артық" – дегенді айтқыздырады. Үзіліп түскен түймені тауып алған Сейітхан: "Мынау Абайдың түймесі болса керек" дейді. Ол Абайдың өңі жүдеп, бойы кішірейіп кеткендей көрінгенін айтады. Сонда күйініп, намыстанып жылаған Ырсайға: "Ей, Ырсай ағай, босқа жылайсың ғой! Тәкежан екеуің тірі тұрсаң, бұл маған түк емес", – дейді. Ол кезде Абай Тәкежанның ой, ниеті қарсы жақта екенін білмеген, бірақ ол көп әтпей жария болып қалады. Оразбайдың Тәкежанға жіберген кісісі ұсталып, сыр ашылып қалады. Сонда ғана бар жайды ұғынған Абай: "Бұл елде тұрмаймын! Кетем! Маған ұстап беретін жөні бар еді! Астыртын тілдесіп отыр. Жауым арылған жоқ, мұнда, іште екен" – дегенді қатты ашуланып, айғайлап айтыпты. Қасына Тұмабайды ертіп, батыстағы Буратигенге қарай қатты желіспен жорта жөнеледі. Тұмабайлаған дауысқа қараса, қуып жеткен Ысқақ пен Шәкәрім екен. Жауып тұрған жауыннан Абайдың кебісінің басы суланып, тамшы тамшылайды, олар қайтып келсе, ел Абай үйіне кетті деп тарап кетіпті.

Осыдан кейін Мағауияны болыс, Ақылбайды кандилат қойып, үш шербешнай бойында биге жеңіп, Оразбайларға есе бермейді. Болыс сайлауында бидің бәрін Абайдың өзі атайды, елубасыларға: "Осы сайлауда бидің бірде-бір шары ауыспасын, бірде-бір тасы қате түспесін, тасын ауыстырған елубасы болса, менің осы ісімнің ауыртпалығы соның басында болады", – дейді. Осы жылдары Семейдегі қысқы шербешнайда Шәкәріммен аралары өкпелеседі. Сонда Омарбек Медеу мен Мағашты татуластырып, 100 түйе құн төлейтін етеді. 500 сомды Әбен береді де, 40 түйені Жігітек пен Бөкеншіге төлеттіріп, Оразбай өзінен түк бермейді. Сонда Кішекеңдер: "Өзінен төлемеді, бізге төлетті", – деп, Бейсембі бас болып, қайтадан Абайға келіп табысады. Осы кезде Жиренше бірді бірге шағыстыру, астыртын сыбыр-сыпсың болмаса, Абайға қарсы ашық әрекеттерге бара алмайды. Өйткені ол өзінің жеті-сегіз жүз, әкесінің екі жарым мың жылқысының жайын, оған қоныс табудың жөнін ойлап, жұртқа жорғақтап кетті дейді. Ал Тәкежанды да қол қайратын істеп жібер дегенді айтпады демесе, Оразбайға қарсы шықпады дейді. Бұл кезде Қаражан мен Байғұлақтар өлген, өйткені осы тұстағы жиындардың бірде-бірінде олардың есімдері аталмайды.