Читать «Тэўтонскi ордэн - Ад Ерусалiма да Грунвальда (на белорусском языке)» онлайн - страница 16

Вялiкую ролю адыгрываў фактар нечаканасцi. Войска збiралi тайна i трымалi ў сакрэце месца выправы. Часам спецыяльна распаўсюджвалi чуткi аб намеры напасцi на адну вобласць, а iшлi зусiм у другую. Iснавала добра арганiзаваная служба памежнай варты i разведкi з абодвух бакоў. Для выведаў выкарыстоваўвалiся вандроўныя манахi i гандляры. Аднак нечаканыя напады ўдавалiся часта. Пакуль збiралi войска, арганiзоўвалi абарону, праходзiў пэўны час. Той, хто нападаў, з самага пачатку меў перавагу ў iнiцыятыве. У выпадку, калi жыхары аказвалiся папярэджанымi, яны хавалiся па замках са сваёй рухомай маёмасцю. Часам дзякуючы нечаканасцi ўдавалася захапiць i замак. Нягледзячы на амаль пастаянны стан вайны, у тыя часы не трымалi ў адным месцы вялiкага войска па той простай прычыне, што яго немагчыма было пракармiць.

У вынiку безупыннай вайны памiж дзяржавамi ўтварылася амаль незаселеная прыгранiчная паласа. Жыццё тут было вельмi небяспечным - пастаянна праходзiлi вайсковыя атрады, гурты рабаўнiкоў, сядзелi засады.

У канцы ХIII ст. адбылося паўстанне ў Натангii, Самбii i Судовii, але крыжакам удалося задушыць яго ў самым пачатку праз здраду.

На Лiвонii разрастаўся канфлiкт ордэна з рыжскiм архiбiскупам. Апошнi разам з рыжанамi заключыў дагавор з вялiкiм князем Вiценем i той прыняў непасрэдны ўдзел у гэтай барацьбе. У 1298 г. ён разбiў лiвонскiх рыцараў, прычым у бiтве загiнуў лiвонскi ландмайстар. Толькi падмога кёнiгсбергскага комтура прымусiла лiцвiнаў выйсцi з Лiвонii.

Хохмайстар Готфрыд фон Гогенлоэ вырашыў у 1303 г. перанесцi сталiцу Тэўтонскага ордэна ў Прусiю. Яго выбар паў на Мальбарк (цi Марыенбург) на рацэ Нагаце. Перанос сталiцы ў Прусiю быў цалкам лагiчным, бо менавiта ў Прыбалтыцы для ордэна адкрывалiся найабшырнейшыя перспектывы. Тут хапала земляў для заваёвы, непадалёк знаходзiлася Германiя (не тое, што ў Палестыне), адкуль заўсёды можна было атрымаць хуткую дапамогу. Намер Гогенлоэ ажыццявiў яго наступнiк Зыгфрыд фон Фойхтванген.

У пачатку XIV ст. ордэн панаваў над Прусамi, Курляндыяй, Семiгалiяй, часткай Лiвонii, некалькiмi паветамi Жамойцi. У яго шэрагi ахвотна ўступала як шляхта, так i буйныя феадалы. Тут можна было атрымаць уладу, ганаровую пасаду i немалы матэрыяльны набытак. Суровы статут не вытрымлiваў выпрабавання багаццем i ўладай. Ордэн ужо нельга было назваць зборам аскетаў i фанатыкаў-хрысцiянаў.

Адразу пасля абрання хохмайстар Зыгфрыд фон Фойхтванген у 1309 г. выехаў у Прусiю да Мальбарка. Пасада прускага ландмайстра стала непатрэбнай, хохмайстар зрабiў Генрыха фон Плотцке вялiкiм комтурам i даручыў нагляд над жыўнасцю i суднаходствам. Вялiкi комтур жыў пры двары хохмайстра гэтак жа, як вялiкi скарбнiк. Прускi маршал рэзiдаваў у Кёнiгсбергу, вялiкi шпiтальнiк - у Эльбланiу, вялiкi шатны - у Хрыстбурзе.