Читать «Беларускiя народныя казкi (на белорусском языке)» онлайн - страница 6

Тым часам прылятае да яго ў госьцi кума - шэрая варона.

- Так i так, - кажа ёй дзяцел, апусьцiўшы нос. - Не да гасьцей мне кумка: маё роднае дзiця лiсiца адбiрае...

Варона была птушка старая i разумная, не такая, як iншыя.

- Дурань ты, - кажа яна, - не аддавай!

- Дык-жа лiсiца дрэва сьсячэ i ўсё роўна загубiць нас.

- Гэта яна толькi страшыць цябе. Як прыйдзе заўтра, ты скажы ёй: "Сячы сабе, я цябе не баюся!".

Зарадаваўся дзяцел, падзякаваў вароне-куме за разумную параду i навет добра пачаставаў яе за гэта жукамi-караедамi.

Прыбягае назаўтра лiсiца.

- Ну, дзяцел, - кажа, - ськiдай дзiця, а то зараз дрэва сьсяку.

А дзяцел высунуў свой доўгi нос з дупля i кажа:

- Сячы сабе, я цябе не баюся!

Зьдзiвiлася лiсiца - адкуль толькi дзяцел розуму набраўся?

- Хто цябе навучыў так гаварыць? - пытаецца яна.

- Сваячка мая - варона-кума, - сьмела адказаў дзяцел.

Узлавалася лiсiца на дзятлаву куму - шэрую варону. "Пачакай-жа, - думае, я ёй не дарую гэтага". I пайшла прэч, глытаючы сьлiну.

Думала яна, думала, як вароне адпомсьцiць, i надумалася-такi. Выбегла на палянку, лягла i прыкiнулася мёртвай.

Убачыла гэта варона з дрэва. "Эгэ, - зарадавалася яна, - нядрэнная спажыва валяецца".

Тут яна крыльлямi - мах, мах! I, як бачыш, каля лiсiцы апынулася. Дзяўбанула спачатку ў хвост, каб праверыць, цi сапраўды лiсiца мёртвая. А тая - навет не зварухнулася. Ляжыць, як дохлая.

Варона пасьмялела, падскочыла да галавы i ўжо намерылася дзяўбануць у вока... А лiсiца як усхопiцца ды цап варону за нагу!

- Ага! - зарагатала лiсiца, выскалiўшы зубы. - Папалася мне на абед замест дзятляняцi. Будзеш ведаць, як дзятла вучыць.

- Ну што-ж, - кажа варона, - перахiтрыла ты мяне. Цяпер я толькi аднаго баюся: каб ты ня мучыла мяне так, як твая мацi мучыла маю мацi.

- А як-жа яна мучыла? Нешта я ня памятаю.

- Бо ты малая тады была...

- Дык раскажы хоць, - зацiкавiлася лiсiца.

- Добра, раскажу, - згадзiлася варона. - Было яно так. Твая мацi злавiла маю мацi. Вось як ты мяне цяпер.

- Ну, вядома, - перапынiла яе лiсiца. - Мая мацi была не такая дурная, як твая.

- Так, так, - адказала варона. - Яна, i праўда, была разумная, твая мацi, бо не захацела есьцi маю мацi зь пер'ем: пер'е-ж нясмачнае!

- Вядома, нясмачнае, - падтакнула лiсiца.

- Дык твая мацi зрабiла вось як: узяла два рэшаты, усадзiла туды маю мацi, потым склала рэшаты адно да аднаго ды як пусьцiла з крутой гары, дык на маёй мацi нi пярынкi не засталося - усё чыста асыпалася. Брр! - скаланулася варона. - Гэта самая страшная пакута для нас, варон...

"Добра-ж, - падумала лiсiца. - Ня буду я дурнейшай за сваю мацi".

Дастала яна два рэшаты, усадзiла туды дзятлаву куму ды i пусьцiла рэшаты з крутой гары. Рэшаты разьехалiся ў бакi, а варона ўзьнялася i паляцела на дрэва.

ХВАСТЫ

Быў такi час на зямлi, калi зьвяры ня мелi хвастоў. Заязь страшэнна дакучала iм: абаранiцца зьвяры ня мелi чым. I вось аднойчы ад ляснога цара выйшаў загад, каб зьвяры йшлi хвасты атрымлiваць. Пайшлi ганцы ўва ўсе канцы з пушчаў, лясоў i палёў склiкаць зьвяроў. Паведамiлi ваўка, лiсiцу, кунiцу, пабудзiлi й мядзьведзя ў яго бярлозе.